فهرست مقالات شناسی

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - کاربری سیاق متّصل برای فهم معنا با تمرکز بر مشتقّات «کتب» در نهج البلاغه
  ابراهیم عبدی
  یکی از راه‌های رایج در فهم متون مقدّس، بهره گیری از لغت نامه است. آن چه لغت‌نامه‌ها برای مخاطبان روشن می‌کنند، معنای ریشه، مشتقّات و کاربری‌هاست. چیزی که لغت نامه‌ها متکفّل آن نیستند، تبیین مراد جدّی متکلّم است؛ به همین دلیل از مصطلحاتی چون «یُقالُ کَذا وَ کَذا» استفاده چکیده کامل

  یکی از راه‌های رایج در فهم متون مقدّس، بهره گیری از لغت نامه است. آن چه لغت‌نامه‌ها برای مخاطبان روشن می‌کنند، معنای ریشه، مشتقّات و کاربری‌هاست. چیزی که لغت نامه‌ها متکفّل آن نیستند، تبیین مراد جدّی متکلّم است؛ به همین دلیل از مصطلحاتی چون «یُقالُ کَذا وَ کَذا» استفاده می کنند. این مشکل برای مخاطب امروزین که از زمان صدور متون مقدّس، فاصلۀ‌ زیادی گرفته، بیشتر می شود. برای حلّ این مشکل می توان به قواعد زبانی پناه برد. یکی از این قواعد، سیاق است. دانشمندان اصول، تفسیر و علوم قرآن از این قاعده برای فهم کلام مخاطب سود برده‌اند. تاکنون نوشتارهای مختلفی به کاربری سیاق، توجّه کرده و نوشتار حاضر با تأکید بر روش تطبیقی، قواعد سیاقی را بر ریشۀ «کتب» در نهج البلاغه پیاده می کند. تبیین سیاق متّصل و اهمّیت آن و بررسی نقش سیاق متّصل در فهم معنای «کتب» در نهج البلاغه با روش آمارگیری عددی، بخش های این مقاله را شکل می دهد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - طرحی در سرفصل های دانش دعا
  علی انجم شعاع
  دعا راه نیایش با خدا و یکی از قالب‌های ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف بودن و داشتن موضوعات انبوه، می تواند به‌عنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل گیری و گسترش دانش های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گرد‌آوری و سامان دهی موضوعات چکیده کامل

  دعا راه نیایش با خدا و یکی از قالب‌های ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف بودن و داشتن موضوعات انبوه، می تواند به‌عنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل گیری و گسترش دانش های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گرد‌آوری و سامان دهی موضوعات آن است. برخی از این موضوعات به‌صورت پراکنده در کتاب ها و پژوهش‌های حدیثی و دعایی بیان شده؛ ولی تاکنون فهرستی نسبتا جامع از موضوعات دانشی دعا ارائه نشده است. پژوهش حاضر، سعی کرده تا سرفصل‌های دانش دعا را ارائه نماید. نشان دادن گسترۀ معارف ادعیه و امکان بهره گیری از سرفصل‌های ارائه شده برای نگارش پایان نامه، مقاله و کتاب بخشی از بهره های این پژوهش است. این پژوهش در 14 بخش و به‌صورت درختی تنظیم شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - روش‌شناسی «شرح نهج‌ البلاغة لشارح محقّق من اعلام القرن‌ الثّامن» با تأکید بر خطبۀ سوم
  مجید  توکل
  کتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرح‌های متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح های نهج البلاغه که پیشتر شناخته شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روش‌شناسی این چکیده کامل

  کتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرح‌های متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح های نهج البلاغه که پیشتر شناخته شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روش‌شناسی این شروح، از آن‌رو اهمّیت دارد که برخی از اینها، با پردازشی دیگر و از چشم اندازی نو به سخنان امام علی علیه السلام نگریسته و می‌توانند زیبایی‌های لفظی و معنایی این گوهرها را بیشتر نمایش دهند. در شرح نهج البلاغه ای که با عنوان «شرح نهج‌ البلاغه لشارح محقّق من اعلام القرن‌ الثّامن» منتشر شده، شارح کوشیده تا در هفت بخش، شرحی ادبی و بلاغی ارائه کند. این مقاله برای نخستین بار در پی معرّفی تفصیلی این کتاب و تحلیل روش شارح و ویژگی های اوست. از خصوصیات بارز این شرح می توان به استفاده از آیات قرآن، عدم تطویل، چینش مناسب و تلاش ادبی چشم-گیر اشاره کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - موضوع شناسی دانش تخریج حدیث
  عباس محمودی
  تخریج از دانش های کاربردی عرصۀ حدیث است. بُعد نظری این دانش، کمتر در شیعه، مورد توجّه قرار گرفته و از این رو شاخه های مختلف آن نیازمند پژوهش و پردازش است. شناسایی موضوعات قابل پژوهش و ارائۀ آن به جامعۀ علمی، جزو نخستین گام های توسعۀ علم تخریج خواهد بود. هدف تحقیق پیش رو چکیده کامل

  تخریج از دانش های کاربردی عرصۀ حدیث است. بُعد نظری این دانش، کمتر در شیعه، مورد توجّه قرار گرفته و از این رو شاخه های مختلف آن نیازمند پژوهش و پردازش است. شناسایی موضوعات قابل پژوهش و ارائۀ آن به جامعۀ علمی، جزو نخستین گام های توسعۀ علم تخریج خواهد بود. هدف تحقیق پیش رو، کشف، گردآوری، سامان دهی و معرّفی موضوعات و مسائل دانش تخریج به پژوهشگران عرصۀ حدیث است. تاکنون هیچ پژوهش مستقلّی با این موضوع و روش، منتشر نشده است. فایدۀ این نگاشته، در دسترس قرارگرفتن موضوعات دانش تخریج جهت نگارش مقاله، پایان نامه، کتاب و برگزاری نشست علمی است؛ افزون بر آن گسترۀ تخریج را نشان داده و راه را برای پیشرفت «تخریج حدیث» به عنوان یک علم مستقل هموار می کند. در این نوشتار 177 موضوع در نُه محور معرفی می-شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - شناسایی و تحلیل اَسناد شیعی و منقطع روایات پیامبر صلی الله علیه و آله در کتب اربعه
  علی فرهمندیان
  «اَسناد شیعی و منقطعِ روایات پیامبرصلی الله علیه و آله» سندهای روایاتی است که راویان آن شیعه‌اند و با این‌که هم‌عصرِ پیامبرصلی الله علیه و آله نیستند، به‌صورت مستقیم از آن حضرت، حدیث نقل کرده اند. مقاله کنونی درصدد شناسایی این اسناد بوده و با توجّه به راویان و طبقات آنه چکیده کامل

  «اَسناد شیعی و منقطعِ روایات پیامبرصلی الله علیه و آله» سندهای روایاتی است که راویان آن شیعه‌اند و با این‌که هم‌عصرِ پیامبرصلی الله علیه و آله نیستند، به‌صورت مستقیم از آن حضرت، حدیث نقل کرده اند. مقاله کنونی درصدد شناسایی این اسناد بوده و با توجّه به راویان و طبقات آنها و نیز محتوای احادیث، تحلیلی کوتاه درباره آن ارائه می‌کند. دقّت در این اسناد، افزون بر آگاهی از میزان کاربری روایات پیامبرصلی الله علیه و آله در کتب اربعه، زمینۀ شناخت چرایی انقطاع و آشنایی با برخی از مبانی صاحبان کتب اربعه در اعتماد به احادیث را فراهم می‌کند. دست‌یابی به 44 سند شیعی و منقطع روایات پیامبرصلی الله علیه و آله، تأثیر صاحب کتاب‌بودن و اصحاب اجماع‌بودن راوی در ارسال سند و نیز اثرگذاری موضوع و محتوای حدیث بر انقطاع سند، برخی از دستاوردهای تحلیلی این مقاله است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - آسیب‌‌های پژوهشی بهره‌گیری از نرم‌افزار «جامع الاحادیث»
  رضا  عطایی
  گسترش فنّاوری‌های مدرن، موجب تغییر در سبک مطالعه، علم‌آموزی و پژوهش شده است. در این دگرگونی‌ها عرصه حدیث هم از زاویه کمیّت و چگونگی، تغییراتی را پذیرفته است. تولید نرم‌افزارهای حدیثی، ثمرات متعدّدی چون آسانی پژوهش نسبت به وضعیت صدور حدیث، یافتن اصل حدیث، شناخت احادیث مخ چکیده کامل

  گسترش فنّاوری‌های مدرن، موجب تغییر در سبک مطالعه، علم‌آموزی و پژوهش شده است. در این دگرگونی‌ها عرصه حدیث هم از زاویه کمیّت و چگونگی، تغییراتی را پذیرفته است. تولید نرم‌افزارهای حدیثی، ثمرات متعدّدی چون آسانی پژوهش نسبت به وضعیت صدور حدیث، یافتن اصل حدیث، شناخت احادیث مختلف و ... را به دنبال داشت. در برابر، اعتماد به نرم‌افزارها سبب بروز اشکالاتی همچون فراموشی نیاز به بررسی نسخه‌ها، اضطراب برخی از متون به دلیل نارسایی‌های حروف‌چینی و ... شده است. از این رو ضرورت دارد که دانشیان حدیث نسبت به آسیب‌های بهره‌گیری از نرم‌افزارها دقّت داشته و این گسترش ماشینی را در راستای ارتقای شیوه عالمان در عرضه و دریافت حدیث به‌ کار گیرند. این نگاشته می‌خواهد برخی از آسیب‌های بهره‌گیری از نرم‌افزار ارزشمند جامع الاحادیث را در عرصه پژوهش‌های حدیثی معرّفی کند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - روش نیازسنجی و نظام موضوعات در کتاب «اولویت‌های پژوهشی علوم و معارف حدیث»
  محمد مهدی احسانی فر علی فرهمندیان
  نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث به معنی شناخت موضوعات مورد نیاز برای پژوهش‌های حدیثی است. این کار به پژوهشگران، استادان، دانش‌پژوهان و دانشجویان برای مسأله‌یابی و گزینش موضوعِ پژوهشی، کمک می‌کند. همچنین مسیر آینده علوم و معارف حدیث را نشان می‌دهد. «اولویت‌های پژوهشی ع چکیده کامل

  نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث به معنی شناخت موضوعات مورد نیاز برای پژوهش‌های حدیثی است. این کار به پژوهشگران، استادان، دانش‌پژوهان و دانشجویان برای مسأله‌یابی و گزینش موضوعِ پژوهشی، کمک می‌کند. همچنین مسیر آینده علوم و معارف حدیث را نشان می‌دهد. «اولویت‌های پژوهشی علوم و معارف حدیث» نام کتابی است که در آن محصولِ پروژه نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث، آمده است. مقاله کنونی در صدد است تا روش این پروژه و ویژگی‌های آن را تبیین کند. شناخت این روش، مخاطب را در الگویابی برای انجام کارهای مشابه، یاری کرده و بهره‌گیری از کتاب را آسان و روشمند می‌سازد. بدون آشنایی با روش کار، استفاده از کتاب یادشده، همراه با ابهاماتی بوده و چه‌بسا مخاطب را به نتیجه مورد نظر نرساند. این نگاشته در سه بخش به معرّفی «روش نیازسنجی»، «نظام موضوعات» و «آمارها و تحلیل» می‌پردازد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - وضعیت‌شناسی نیازسنجی‌های پژوهشی در حوزه دین
  محمد جواد حسنی
  نیازسنجی هر دانش به نیازها و اولویت‌های موجود و مغفول‌مانده در هر دانش می‌پردازد. به عبارت دیگر، نیازسنجی پژوهشی «فرایند شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوّه و تعیین اولویت در بین پروژه‌های مختلف تحقیقاتی» است. به‌طور منطقی، نیازسنجی کاری است که پس از ممیّزی یک دانش صورت می‌گ چکیده کامل

  نیازسنجی هر دانش به نیازها و اولویت‌های موجود و مغفول‌مانده در هر دانش می‌پردازد. به عبارت دیگر، نیازسنجی پژوهشی «فرایند شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوّه و تعیین اولویت در بین پروژه‌های مختلف تحقیقاتی» است. به‌طور منطقی، نیازسنجی کاری است که پس از ممیّزی یک دانش صورت می‌گیرد. در ممیّزی به کارهای انجام‌شده در یک دانش پرداخته می‌شود و با روشن‌شدن بخش‌های کارشده، نقاط خالی و یا ضعیف آن مشخّص می‌گردد. هر دو پروژه توسّط متخصّصان و صاحب‌نظران درون‌دانشی انجام می‌گیرد و کسانی که در دانش متمرکز نیستند نمی‌توانند ممیّزی و نیازسنجی آن علم را به ثمر برسانند؛ لذا هر دانشی به ممیّز و نیازسنج اختصاصی و بومی خود نیاز داد. حوزه علوم اسلامی و انسانی نیز همین‌گونه است. در این نوشتار، تلاش می‌کنیم تا نگاهی به این موضوع داشته باشیم پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - گزارشی از سازماندهی روایات ذیل آیه بسمله در کتاب «التّفسیر الاثری الجامع»
  نیره اسحاقی سیده سعیده غروی
  عبارت «بسم الله الرّحمن الرّحیم» نخستین جمله قرآنی است که به‌عنوان سرآغاز سوره مبارکه علق بر پیامبر اکرم ص نازل شد. این آیه 114 بار فرود آمده و در 113 سوره به‌عنوان آغازین جمله ذکر شده است. ازآنجاکه بسمله نخستین و پُربسامدترین آیه قرآن است، بسیاری از مفسّران و اندیشمندا چکیده کامل

  عبارت «بسم الله الرّحمن الرّحیم» نخستین جمله قرآنی است که به‌عنوان سرآغاز سوره مبارکه علق بر پیامبر اکرم ص نازل شد. این آیه 114 بار فرود آمده و در 113 سوره به‌عنوان آغازین جمله ذکر شده است. ازآنجاکه بسمله نخستین و پُربسامدترین آیه قرآن است، بسیاری از مفسّران و اندیشمندان حوزه تفسیر و معارف قرآنی در صدد بررسی و تبیین آن برآمده‌اند. یکی از این اندیشمندان آیت الله معرفت است. این مفسّر معاصر شیعه در کتاب گران‌سنگ «التّفسیر الاثری الجامع» به بیان دیدگاه خویش نسبت به این آیه بر پایه روایات پرداخته است. در نظر ایشان، همانند سایر مفسّران شیعه، بسمله آیه‌ای از قرآن در آغاز هر سوره محسوب شده، جمله‌ای مستقل و دارای معنای خاص است و از این منظر تک‌تک واژگان آن دارای معنا بوده، بی‌آنکه معانی رمزی دیگری از آن اراده شده باشد. علّامه معرفت همچنین روایاتی در فضیلت و نحوه نگارش این جمله آورده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  10 - حوزه¬ واژگانی «احساس تنهایی» در قرآن كریم و مقایسه آن با تعابیر روان‌شناختی
  لیلا خانی اوشانی علی  محمدی آشنانی سیدمجید نبوی
  امروزه بشر با مشکلی «احساس تنهایی» دست به گریبان است. این احساس، دو جنبه دارد؛ یکی شناختی، احساسی و روانی و دیگری، روحی و معنوی. در این تحقیق با مراجعه به متون روان شناسی و آیات قرآن کریم، واژگان مربوط به احساس تنهایی با روش توصیفی ـ تحلیلی، مفهوم‌شناسی شده است. هدف این چکیده کامل

  امروزه بشر با مشکلی «احساس تنهایی» دست به گریبان است. این احساس، دو جنبه دارد؛ یکی شناختی، احساسی و روانی و دیگری، روحی و معنوی. در این تحقیق با مراجعه به متون روان شناسی و آیات قرآن کریم، واژگان مربوط به احساس تنهایی با روش توصیفی ـ تحلیلی، مفهوم‌شناسی شده است. هدف این جستار، شناخت واژگان قرآنی قابل مطالعه در موضوع یادشده است. با استفاده از داده‌های این نوشتار می‌توان پژوهش در حوزه احساس تنهایی را با تکیه بر قرآن کریم سامان داد. این مقاله ابتدا به شناخت واژگانیِ احساس تنهایی می‌پردازد و سپس حوزه معنایی آن را در روان‌شناسی مورد توجّه قرار می‌دهد. آنگاه حوزه واژگانی این مفهوم در قرآن کریم شناسایی می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  11 - گزارشی از پایان‌نامه سطح چهار «کارکرد دانش تخریج در گردآوری و اعتبارسنجی احادیث»
  عباس محمودی
  پایان‌نامه «کارکرد دانش تخریج در گردآوری و اعتبارسنجی احادیث» به شناسایی و بررسی تحلیلی کارکردهای تخریج حدیث در اعتبارسنجی احادیث پرداخته و نقش تخریج در اعتباریابی و آسیب‌‌شناسی حدیث به‌خوبی تبیین شده است. امتیاز ویژه این پایان‌نامه علاوه بر نو‌‌‌بودن موضوع، جمع‌‌آوری ن چکیده کامل

  پایان‌نامه «کارکرد دانش تخریج در گردآوری و اعتبارسنجی احادیث» به شناسایی و بررسی تحلیلی کارکردهای تخریج حدیث در اعتبارسنجی احادیث پرداخته و نقش تخریج در اعتباریابی و آسیب‌‌شناسی حدیث به‌خوبی تبیین شده است. امتیاز ویژه این پایان‌نامه علاوه بر نو‌‌‌بودن موضوع، جمع‌‌آوری نمونه‌‌های فراوان از منابع شیعه و ارائه پیشنهادهای پژوهشی متعدد در این دانش است. تقویت اسناد روایات با شناساندن راویان مجهول، شناسایی راویان پرتکرار و کم‌تکرار، کم‌کردن واسطه‌‌های سند، تمییز مشترکات و توحید مختلفات، تقویت کمّی نسخه‌‌های کتب حدیثی، کشف شهرت روایی، شناسایی موارد تصحیف، تحریف، تقطیع، سقط، ادراج، قلب و نقل به معنا در احادیث؛ برخی از دستاوردها و کارکردهای تخریج است. در این مقاله، گزارشی از شناسۀ پژوهش پایان‌نامه، ساختار و محتوای آن و همچنین گزارش دستاوردها و نتایج پایان‌نامه آورده می‌‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  12 - بازخوانی راهکارهای تربیتی در بهبود روابط اجتماعی با تکیه بر قرآن و احادیث
  رضا  نجفی
  آیات متعدّدی از قرآن کریم با موضوع سلامت روابط اجتماعی مرتبط است. در کنار آن، سیره معصومان^ از دغدغه دین در امنیت اجتماعی و بهبود روابط اعضای جامعه حکایت دارد. گسترش روزافزون ناسازگاری در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی و افزایش رفتارهای پُرتنش، روابط اعضای جامعه را با پیچیدگ چکیده کامل

  آیات متعدّدی از قرآن کریم با موضوع سلامت روابط اجتماعی مرتبط است. در کنار آن، سیره معصومان^ از دغدغه دین در امنیت اجتماعی و بهبود روابط اعضای جامعه حکایت دارد. گسترش روزافزون ناسازگاری در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی و افزایش رفتارهای پُرتنش، روابط اعضای جامعه را با پیچیدگی‌هایی همراه نموده است. از این رو بازشناسی و بازخوانی راهکارهای مؤثّر در بهبود روابط اجتماعی از دیدگاه اسلام ضرورت دارد. نوشتار حاضر با روش توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به بررسی و تحلیل راهکارهای تربیتی دین در این خصوص می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد که عناوینی مانند تحکیم بنیان خانواده، تکریم شخصیت افراد، مهرورزی، حلم و بردباری، تعاون و همکاری، تفاهم و درک متقابل، مشورت‌پذیری، نقدپذیری و میانه‌روی از مهم‌ترین راهکارهای اسلام در بهبود روابط اجتماعی است که در نهایت به کاهش آسیب‌های رفتاری می‌انجامد. به‌علاوه، راهکارهای مذکور دارای روابط معناداری هستند که به تأثیرگذاری یکدیگر کمک می‌کنند. در نتیجه راه بهبود روابط اجتماعی از دیدگاه اسلام، ترکیبی از راهکارهای تربیتی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  13 - تحلیل داده های طبقه شناختی «محمّد بن عیسی بن عبید» در پرتو منابع رجالی و حدیثی
  سید علیرضا حسینی شیرازی محمد لطفی پور
  «‌‌‌‌‌‌‌‌ابوجعفر محمّد بن عیسی بن عُبید عُبَیدی» از راویان فعّال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه و پُرروایت در منابع حدیثی شیعه است. گفت‌وگو درباره طبقه روایی و تعاملات حدیثی «محمّد بن عیسی» به‌دلیل نقش بسیار در اعتبارسنجی روایات وی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، از قرن سوم پیوسته م چکیده کامل

  «‌‌‌‌‌‌‌‌ابوجعفر محمّد بن عیسی بن عُبید عُبَیدی» از راویان فعّال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه و پُرروایت در منابع حدیثی شیعه است. گفت‌وگو درباره طبقه روایی و تعاملات حدیثی «محمّد بن عیسی» به‌دلیل نقش بسیار در اعتبارسنجی روایات وی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، از قرن سوم پیوسته مورد توجّه دانشیان و پژوهش‌گران قرار گرفته است. نخستین خاستگاه گفت‌وگو پیرامون طبقه محمّد بن عیسی بن عبید عبارت «نصر بن صباح» ـ از مشایخ کشّی ـ است که به ‌کتاب «رجال کشّی» و به دنبال آن به «رجال نجاشی» راه ‌یافت. سخن وی چالش جدّی را در تعامل حدیثی گسترده محمّد بن عیسی با «حسن بن محبوب» و «یونس بن ‌‌‌‌‌‌‌عبدالرّحمان» و نیز بهره‌گیری مستقیم وی از امام رضا‌‌‌‌‌‌‌‌× پیش آورده است. برخی از دانشیان رجال و فقیهان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، چنین برداشت کرده‌اند که استثنای ابن‌ولید قمی نسبت به محمّد بن عیسی نیز ‌‌‌‌‌‌‌به‌دلیل وجود خلل در طبقه وی بوده است؛ بدین بیان که وی با توجّه به خردسال‌بودن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، امکان عملی نقل از یونس بن ‌‌‌‌‌‌‌عبدالرّحمان را بدون واسطه ندارد. در پژوهش حاضر پس از بررسی و تعیین دوره زندگی محمّد بن عیسی بن عبید (ولادت و وفات) بر پایه قرینه‌‌ها به بحث تحمّل حدیث وی از امامان شیعه و داد و ستد حدیثی او با اصحاب پرداخته شده است. گفتنی است در این پژوهه به هدف برون‌رفت از چالش‌های موجود پیرامون رابطه روایی محمّد بن عیسی در اخذ حدیث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، به ‌سه راهکار نوین در تعیین طبقه راوی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، روی آورده شده که دستاورد آن چنین است: با توجّه به قرینه‌های فراوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، هیچ ابهام و خللی در طبقه محمّد بن عیسی وجود ندارد؛ بلکه امکان تحمّل حدیث وی از امام رضا× و حسن بن محبوب و یونس اثبات می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  14 - تحلیل جنبه‌های ادبی و بلاغی شعر ابوطالب در مدح پیامبر صلی الله علیه و آله با تکیه بر آرای نقدی ـ بلاغیِ محمود بستانی
  ابوالفضل رضایی فاطمه ریئس میرزایی
  میراث ادبی عرب سرشار از نامها و نشانهای پُرافتخاری است که همواره بر تارک شعر و ادب عربی درخشیده و چون ماه تمام، دلهای مشتاقان را به نور جمال لفظی و کمال معنوی سروده های خود روشن و نورانی کرده است. در این میان حضرت ابوطالب علیه السلام، در نقطه اوج ادبی، پیشگام و پیشاهنگ چکیده کامل

  میراث ادبی عرب سرشار از نامها و نشانهای پُرافتخاری است که همواره بر تارک شعر و ادب عربی درخشیده و چون ماه تمام، دلهای مشتاقان را به نور جمال لفظی و کمال معنوی سروده های خود روشن و نورانی کرده است. در این میان حضرت ابوطالب علیه السلام، در نقطه اوج ادبی، پیشگام و پیشاهنگ این جریان مهمّ است. دیوان این شاعر بزرگ، اغراض و موضوعات مختلفی چون فخر، مدح، عتاب، و هجا را در خود جای می‌دهد. در این میان، مدح، به‌ویژه مدح پیامبرصلی الله علیه و آله، از بارزترین و برجسته ترین مضامین اشعار اوست. چکامه مدحی ایشان با محوریت مدح پیامبر صلی الله علیه و آله موضوع بحث پژوهش حاضر است. هدف از این پژوهش، معرّفی بیشتر و بهتر از مقام والای ادبی حضرت ابوطالب علیه السلام و بررسی و تحلیل برخی زوایا و لایه های ادبی شعر ایشان به روش توصیفی ـ ‌تحلیلی و بر اساس دیدگاه‌های نقدی، بلاغی ناقد برجسته ادب عربی، مرحوم دکتر محمود بستانی است. بستانی مباحث بلاغت را به هشت عنصر اصلی تقسیم می‌کند: پیام، موضوع، معنا، صورت، لفظ، موسیقی، ادب و ساختار. در این پژوهش بر آنیم زیبایی‌های ادبی قصیده حضرت ابوطالب علیه السلام در مدح پیامبر صلی الله علیه و آله را بر اساس چهار عنصر معنایی، صوری، موسیقایی و ساختار بررسی کنیم پرونده مقاله