فهرست مقالات محمد مهدی احسانی فر

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - شناخت، گونه ها و ویژگی های نگاشتۀ علمی ‌ـ اختصاصی ویژۀ دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث
  محمد مهدی احسانی فر
  نگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت ها و تفاوت های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع نگاری و بهره گیری بهتر از فرصت باز می کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم های متفاوت چکیده کامل

  نگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت ها و تفاوت های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع نگاری و بهره گیری بهتر از فرصت باز می کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم های متفاوت و مطالب مفصّل و خلاصه را می-پذیرد. این گونه نیست که پژوهشگران، همواره فرصتی بسیار یا تحلیلی طولانی داشته باشند. گاهی زمان، کوتاه و نکته، کوچک، ولی قابل توجّه است. اگر نویسنده با قالب-های نگارش علمی در نوع اختصاصی، آشنا باشد، قدرت مانور بیشتری داشته و آسان تر و زودتر می تواند مطلوب خویش را به مخاطب، برساند. مقالۀ حاضر درصدد است با معرّفی نگاشتۀ علمی - اختصاصی، گونه ها و ویژگی های آن را بشناساند. گویا نوشتار حاضر، نخستین محصول بررسی میدانیِ جامعی دربارۀ این رده از نگاشته هاست که در قالب مقاله، ارائه می شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - روشی برای ارتقای درس «تاریخ تحلیلی تفسیر شیعه»
  محمد مهدی احسانی فر
  تاریخ تفسیر، عنوانی است برای یکی از درس های مقطع سطح سۀ حوزه و کارشناسی ارشد دانشگاه در برخی از رشته‌های مرتبط با قرآن کریم. این مادّۀ درسی گاهی با گرایش شیعه، گاهی با گرایش اهل سنّت و گاهی به صورت تطبیقی، تدریس می شود. برقراری ارتباط میان این درس با مباحث حدیثی به ویژه چکیده کامل

  تاریخ تفسیر، عنوانی است برای یکی از درس های مقطع سطح سۀ حوزه و کارشناسی ارشد دانشگاه در برخی از رشته‌های مرتبط با قرآن کریم. این مادّۀ درسی گاهی با گرایش شیعه، گاهی با گرایش اهل سنّت و گاهی به صورت تطبیقی، تدریس می شود. برقراری ارتباط میان این درس با مباحث حدیثی به ویژه در رشته های توأمان قرآنی و حدیثی، یکی از دغدغه های همیشگی سرفصل نویسان و مجریان است. از سوی دیگر برخی از استادان که تجربۀ تدریس چندبارۀ این درس را دارند، از ابزارهایی برای پربارشدن علمی مباحث، کاربردی شدن آن و افزایش جذّابیت کلاس بهره می گیرند. با افزودن یا تغییر برخی از سرفصل ها، می توان بهرۀ علمی این درس را فزونی داده و نشاط دانش پژوهان را تأمین کرد؛ همچنین ارتباط بین مطالب تفسیری با مباحث حدیثی را برقرار نمود. تاکنون طرحی که ارتباط بین این دو حوزه را ذیل درس «تاریخ تفسیر» برقرار کرده باشد، منتشر نشده و نگاشتۀ کنونی می تواند چشم اندازی نو را بگشاید. همچنین این نگاشته با پشتوانۀ تجربی، سرفصل هایی را ذیل عنوان «تاریخ تفسیر» افزوده که کمتر مورد توجّه قرار گرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - حدیث در گام دوم
  محمد مهدی احسانی فر
  رهبر معظّم انقلاب اسلامی (مدّ ظلّه العالی)، در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی بیانیه‌ای صادر کردند که به «بیانیۀ گام دوم» معروف شد. این متن را می‌توان الهام‌بخش پیشرفت برای همۀ عرصه‌های کشور دانست. گسترۀ فعالیت‌های حدیثی هم با الهام‌گرفتن از این بیانیه، می‌تواند مسیر آ چکیده کامل

  رهبر معظّم انقلاب اسلامی (مدّ ظلّه العالی)، در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی بیانیه‌ای صادر کردند که به «بیانیۀ گام دوم» معروف شد. این متن را می‌توان الهام‌بخش پیشرفت برای همۀ عرصه‌های کشور دانست. گسترۀ فعالیت‌های حدیثی هم با الهام‌گرفتن از این بیانیه، می‌تواند مسیر آیندۀ خود را بازسازی کرده و استوار سازد. نگاشتۀ حاضر با الهام از «بیانیۀ گام دوم» چهل سال تلاش حدیثی را گام نخست تلقّی کرده و گزارشی گذرا امّا روشن از آن ارائه می‌کند. سپس، آینده را گام دوم دانسته و پیشنهادهایی برای رشد فعالیت‌های حدیثی، عرضه نموده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - اَسنادی برای مدیریت مجلّه‌های علمی
  محمد مهدی احسانی فر
  نگاشته‌های علمی در قالب‌های مختلفی قابل عرضه است. کتاب، مجلّه، پایان‌نامه، سایت، کنفرانس و... مجموعه‌ای متنوّع از قالب‌های عرضۀ دانش را شکل می‌دهد. بهره‌گیری از این قالب‌ها، نیازمند رعایت قواعد یا استانداردهایی است که بانیان و میزبانان بپذیرند و مخاطبان، جذب شوند. این س چکیده کامل

  نگاشته‌های علمی در قالب‌های مختلفی قابل عرضه است. کتاب، مجلّه، پایان‌نامه، سایت، کنفرانس و... مجموعه‌ای متنوّع از قالب‌های عرضۀ دانش را شکل می‌دهد. بهره‌گیری از این قالب‌ها، نیازمند رعایت قواعد یا استانداردهایی است که بانیان و میزبانان بپذیرند و مخاطبان، جذب شوند. این سرمقاله را به بیان یک «اِشکال» و سپس معرّفی یک «راهکار اساسی» و آنگاه تطبیق آن بر «عرصۀ مدیریت مجلّات علمی» اختصاص داده و در پایان، نمونه‌هایی از «اسناد زیرساختی برای مدیریت مجلّات علمی» را که در «فصلنامۀ دانش‌ها و آموزه‌های قرآن و حدیث» تولید شده است، آورده‌ام. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - «اندیشکدۀ اربعین» راهی برای بهره‌گیری از فرصت‌ها و کاهش آسیب‌ها
  محمد مهدی احسانی فر
  چند سالی است که خداوند، نعمت توجّه به زیارت امام حسین علیه السلام را فراگیر کرده، دل‌ها و جان‌های بسیاری را در ایّام اربعین، راهی آن حریم قدسی می‌کند. این دادۀ بزرگ الهی، پاس‌داشتنی است؛ روی‌دادی بزرگ که به پشتوانۀ احادیث معصومان^، انگیزه‌های بسیاری را به سوی خود کشاند چکیده کامل

  چند سالی است که خداوند، نعمت توجّه به زیارت امام حسین علیه السلام را فراگیر کرده، دل‌ها و جان‌های بسیاری را در ایّام اربعین، راهی آن حریم قدسی می‌کند. این دادۀ بزرگ الهی، پاس‌داشتنی است؛ روی‌دادی بزرگ که به پشتوانۀ احادیث معصومان^، انگیزه‌های بسیاری را به سوی خود کشانده و آرزوهایی را برآورده می‌سازد. شکر هر نعمتی به بهره‌گیری درست از آن و پیش‌گیری از آفت‌هایی است که تهدیدش می‌کند. بهره‌گیری شایسته از اربعین، دستاوردهای ارزشمندی را نصیب امّت اسلامی خواهد کرد و بی‌توجّهی بِدان، کُفر نعمت محسوب شده و آسیب‌هایی به دنبال دارد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - روش نیازسنجی و نظام موضوعات در کتاب «اولویت‌های پژوهشی علوم و معارف حدیث»
  محمد مهدی احسانی فر علی فرهمندیان
  نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث به معنی شناخت موضوعات مورد نیاز برای پژوهش‌های حدیثی است. این کار به پژوهشگران، استادان، دانش‌پژوهان و دانشجویان برای مسأله‌یابی و گزینش موضوعِ پژوهشی، کمک می‌کند. همچنین مسیر آینده علوم و معارف حدیث را نشان می‌دهد. «اولویت‌های پژوهشی ع چکیده کامل

  نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث به معنی شناخت موضوعات مورد نیاز برای پژوهش‌های حدیثی است. این کار به پژوهشگران، استادان، دانش‌پژوهان و دانشجویان برای مسأله‌یابی و گزینش موضوعِ پژوهشی، کمک می‌کند. همچنین مسیر آینده علوم و معارف حدیث را نشان می‌دهد. «اولویت‌های پژوهشی علوم و معارف حدیث» نام کتابی است که در آن محصولِ پروژه نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث، آمده است. مقاله کنونی در صدد است تا روش این پروژه و ویژگی‌های آن را تبیین کند. شناخت این روش، مخاطب را در الگویابی برای انجام کارهای مشابه، یاری کرده و بهره‌گیری از کتاب را آسان و روشمند می‌سازد. بدون آشنایی با روش کار، استفاده از کتاب یادشده، همراه با ابهاماتی بوده و چه‌بسا مخاطب را به نتیجه مورد نظر نرساند. این نگاشته در سه بخش به معرّفی «روش نیازسنجی»، «نظام موضوعات» و «آمارها و تحلیل» می‌پردازد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - شیوۀ روش‌شناسی تحلیلی لغویان
  محمد مهدی احسانی فر محمد مصطفی  یکتایی
  یکی از دانش‌هایی که در فهم بهتر متون قرآن و سنّت کمک می‌کند دانش «‌فقه ‌اللغة» است. اندیشمندان ‌فقه ‌اللغة روش‌هایی برای ارائه اطلاعات از لغات عرب داشته‌اند. شناخت روش‌های آنها، مرحله‌ای در تکمیل مطالعات این دانش است. شیوۀ شناخت روش‌های دانشیان ‌فقه ‌اللغة مسئلۀ این تحق چکیده کامل

  یکی از دانش‌هایی که در فهم بهتر متون قرآن و سنّت کمک می‌کند دانش «‌فقه ‌اللغة» است. اندیشمندان ‌فقه ‌اللغة روش‌هایی برای ارائه اطلاعات از لغات عرب داشته‌اند. شناخت روش‌های آنها، مرحله‌ای در تکمیل مطالعات این دانش است. شیوۀ شناخت روش‌های دانشیان ‌فقه ‌اللغة مسئلۀ این تحقیق بوده که مقالۀ حاضر در صدد پاسخ به آن است. این نگاشته ضمن روشن‌ساختن مسیر پژوهش، امکان مقایسه بین ویژگی‌های لغویان را فراهم کرده و روش‌شناسی را آسان، یکدست و هدفمند می‌کند. شیوۀ شناخت از سه محور «اطلاعات هویتی»، «اطلاعات علمی» و «ویژگی‌های علمی لغوی» به‌دست می‌آید که هرکدام دارای سه مرحله است: «مراجعه به خودنوشت‌های لغوی»، «مراجعه به آثار تاریخی و شبه‌تاریخی» و «مهندسی معکوس از آثار لغوی». شناخت، مدل‌سازی و ارزیابی روش افراد توانمند در فهم متن ضمن ایجاد زمینه مراجعه آگاهانه به آثار ایشان، توان مقایسه آن با روش‌های رقیب و تعیین روش برتر را فراهم و در نهایت روش فقیه و محدّث در کشف مراد جدی متکلم (استظهار) را تکامل می‌بخشد. متن حاضر، تقریر بخشی از مباحث حجت الاسلام و المسلمین محمّدمهدی احسانی‌فر در کلاس ‌فقه ‌اللغة است که پس از تدوین و افزودن برخی مطالب، منتشر می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - آیت‌الله ری‌شهری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، بزرگ‌خادم حدیث شیعه
  محمد مهدی احسانی فر
  نخستین روز فروردین 1401 مصادف با 18 شعبان 1443‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، آیت‌الله محمّد محمّدی ری‌شهری استاد و محقّق بزرگ حدیث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، رحلت کرد. او مجتهدی حدیث‌پژوه بود که در دوران معاصر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، حدیث شیعه را احیا نمود. وی زمان‌شناس بود و توانست راه را به درستی چکیده کامل

  نخستین روز فروردین 1401 مصادف با 18 شعبان 1443‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، آیت‌الله محمّد محمّدی ری‌شهری استاد و محقّق بزرگ حدیث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، رحلت کرد. او مجتهدی حدیث‌پژوه بود که در دوران معاصر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، حدیث شیعه را احیا نمود. وی زمان‌شناس بود و توانست راه را به درستی یافته و در دوره‌ای که حدیث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، نیاز به پشتیبان و مدافع داشت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، توفیق ورود به این عرصه را بیابد و با تلاشی جهادگونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، این بار سنگین را به دوش گیرد. مرحوم آیت‌الله محمّدی ری‌شهری را می‌توان بزرگ‌مدافع حدیث شیعه دانست؛ چه اینکه تلاش‌های او به گسترش حدیث در جامعه شیعی انجامید و این گوهر گرانبها در کنار قرآن کریم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، جایی نیکوتر برای عرضه یافت. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - «شعب ابی‌طالب» نماد مقاومت هوشمندانه، راهبردهای نبوی برای عبور از موقعیت‌های فراسخت
  محمد مهدی احسانی فر
  نهضت بزرگ نبوی با حمایت مؤمنان و مجاهدان راه حق، در کنار هوشمندی رسول‌الله صلی الله علیه و آله توطئه‌های بزرگی را از سر گذراند و به پیروزی رسید. یکی از دشمنی‌های کم‌نظیر سربازان شیطان با مسلمانان، تحریمی همه‌جانبه بود که در شعب ابی‌طالب روی داد. پیامبر صلی الله علیه و آ چکیده کامل

  نهضت بزرگ نبوی با حمایت مؤمنان و مجاهدان راه حق، در کنار هوشمندی رسول‌الله صلی الله علیه و آله توطئه‌های بزرگی را از سر گذراند و به پیروزی رسید. یکی از دشمنی‌های کم‌نظیر سربازان شیطان با مسلمانان، تحریمی همه‌جانبه بود که در شعب ابی‌طالب روی داد. پیامبر صلی الله علیه و آله با توکّل بر خدا و بهره‌گیری از توان یاران صمیمی‌اش، به‌ویژه جناب ابوطالب علیه السلام، توانست شعب را به یکی از نمادهای پایداری در برابر ستم و استضعاف و شوریدن در برابر زورگویی و لجاجت تبدیل کند. شناخت ابعاد فشار دشمن و چگونگی مقاومت جریان حق در برابر این تحریم نفس‌گیر با تاکید بر نقش ابوطالب علیه السلام محور اصلی این پژوهش است. نگاشته‌های پیشین در این موضوع به ذکر گزاره‌های تاریخی و توصیف آن اکتفا کرده‌اند. نوآوری این پژوهش در «تحلیل گام به گام» و «توجّه به همه ابعاد ماجرای شعب»، به منظور زمینه‌سازی برای «الگویابی» است. این نگاشته با مطرح‌کردن مختصّات ماجرای شعب ابی‌طالب، راه را برای توجّه به این مقطع تاریخی و شناخت بهتر جزئیات آن گشوده و برای نخستین بار، داده‌های تاریخی این موضوع را محور تحلیل برای الگویابی قرار داده است. پرونده مقاله