معرفي نشريه
تخصصی
به نام خدا
مصاحبه اختصاصی خبرگزاری ایکنا با مدیر مسوول نشریه
به گزارش ایکنا؛ این مجله با هدف جبران خلاهای موجود علمی در زمینه قرآن و حدیث و ایجاد بستری برای محققان جوان حوزه وارد عرصه نشر شده است به همین دلیل این مجله شرط داشتن عنوان «دکتر» برای نشر مقاله را ندارد و تاکید بیشتر بر محتوای علمی دارد.
سرویس حوزههای علمیه ایکنا گفتوگویی دوستانه و صمیمانه را با حجتالاسلام والمسلمین محمد مهدی احسانیفر، مدیر مسئول مجله دانشها و آموزههای قرآن و حدیث انجام داده است تا خوانندگان محترم با چند و چون، اهداف، چرایی و چگونگی انتشار این مجله آشنایی بیشتری پیدا کنند.
ایکنا: با توجّه به اینکه مجلّات قرآنی و حدیثی متعدّدی وجود دارد، چرا اندیشه تأسیس یک مجلّه قرآنی و حدیثی دیگر را دنبال کردید؟
اندیشه راهاندازی یک مجلّه قرآنی و حدیثی را باید در فعالیتهای علمی دستاندرکاران مجلّه در دهه گذشته جستوجو کرد. ما با نگاشتههای بسیاری در حوزه قرآن و حدیث مواجه شدیم و نگاشتههای فراوانی هم زیر نظر برخی از دستاندرکاران مجلّه مانند سردبیر محترم، تولید شد؛ ولی همواره عرضه آنها به مخاطب با صفی طولانی مواجه میشد. این مسئله نشان میداد که مجلّات کنونی برای عرضه نگاشتههای قرآنی و حدیثی کافی نیستند.
از سوی دیگر، بسیاری از نگاشتهها، فضایی مشترک بین قرآن و حدیث را تصویر میکردند. گاهی مجلّات قرآنی، این قبیل از نگاشتهها را به مجلّات حدیثی حواله میدادند و گاهی برعکس؛ از این رو کمبود مجلّات قرآنی - حدیثی که نگاشتههای مرتبط با ثقلین را در کنار هم بیاورد، احساس میشد.
زمینه سوم، محدودیت قالبهای نشر بود، زیرا بسیاری از پژوهشگران، اساتید و اندیشمندان، یافتههایی ارزشمند در حوزه قرآن و حدیث داشتند، ولی فرصت کافی برای تبدیل آن به مقاله علمی - پژوهشی یا علمی - ترویجی را نمییافتند و بیشتر مجلّات حاضر نبودند، قالبهای دیگر نگاشته را بپذیرند. از این رو حجم بسیاری از دانشهای قرآنی و حدیثی در گوشه کتابخانههای شخصی خاک میخورد و با اینکه مشتری حقیقی داشت، ولی زمینه عرضه نمییافت از این رو کمبود مجلّاتی که حاضر شوند، از دو قالب مقاله علمی - پژوهشی و علمی - ترویجی عبور کرده و ملاک اصلی خود را علمی بودن نگاشتهها قرار دهد، احساس میشد.
شرط دکتری را برای پذیرش مقاله برداشتیم
پنجمین زمینه، اصرار بسیاری از مجلّات، بر نشر مقالات افرادی با پیشوند «دکتر» بود. حتّی بسیاری از مجلّات علمی - ترویجی هم به صورت الزامی یا ترجیحی، اصرار بر چاپ مقالات فارغالتحصیلان دکتری یا مقالات مشترک با دارندگان مدرک دکتری داشتند از این رو کمبود مجلّاتی که به علمی بودن نگاشته بیش از عنوان نویسنده، اهمیت دهند، احساس میشد.
این پنج انگیزه، سالیانی همراهمان بود تا اینکه فرصتی ایجاد شد و آن را در قالب مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث، پیگیری کردیم.
ایکنا: سیر دریافت مجوّز، چگونه بود؟ آیا مشکلی در مسیر وجود نداشت؟
اوّل بهمن ماه ۱۳۹۶ درخواست مجوّز مجلّه را از طریق سامانه جامع رسانههای کشور ارائه کردیم و ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ مجوّز صادر شد. هرچند صدور مجوّز طول کشید، ولی به صورت روان انجام شد که جا دارد از معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد به ویژه هیئت محترم نظارت بر مطبوعات، تشکر کنیم.
ایکنا: مجله از چه زمانی منتشر میشود و در مورد هیئت تحریریه نیز توضیح دهید؟
امیدواریم که به لطف خدا نخستین شماره مجلّه در تابستان سال جاری (۱۳۹۷) از چاپ خارج شود. الحمدلله گردآوری نگاشتهها از نویسندگان محترم تاحدودی انجام شده و هم اکنون تقریبا به اندازه سه شماره، نگاشته به مجلّه رسیده است.
فعالیت هیئت تحریریه از سال ۹۶
هیئت تحریریه مجلّه هم از بهمن ماه ۱۳۹۶ آغاز به کار کرد و تاکنون به صورت هفتگی جلسه داشتیم. محصول این جلسات، تدوین اساسنامه مجلّه، روشنامه جذب و ارزیابی و پذیرش نگاشتهها، روندنمای پذیرش، شیوهنامه تنظیم نگاشتهها، نماد محتوایی و شعار مجلّه، شیوهنامه ساختار و شناسنامه، طرح جلد و صفحات مجلّه و کاربرگ ارزیابی بوده است. همچنین چند جلسه درباره چگونگی اداره مجلّه از حیث مالی، تبلیغاتی و اداری داشتیم. حدود ۱۰ جلسه هم به بررسی مجلّات قرآنی و حدیثی پرداختهایم. برای این بررسی کاربرگ ویژهای طراحی شده و براساس آن تلاش میکنیم تا قوّتها و ضعفهای مجلّات قرآنی و حدیثی را تحلیل کنیم و از تجربه دیگران بهرهمند شویم.
تحصیلات سطوح عالی حوزه برای دستاندرکاران مجله
همه اعضای هیئت تحریریه و دستاندرکاران اجرایی مجلّه تحصیلات عالی فقهی، اصولی، قرآنی و حدیثی دارند. همه این اعضا، دارای نگاشتههای قرآنی و حدیثی چاپ شده هستند. هر یک از اعضا در یک یا چند شاخه از علوم و معارف قرآن و حدیث فعالیت های تخصّصی موثر انجام دادهاند. مثلا هم اکنون در تحریریه و اجرایی مجله، کارشناس حوزهها و مکاتب حدیثی، کارشناس صحیفه سجادیه، کارشناس نهجالبلاغه، کارشناس اعتبارسنجی حدیث، کارشناس تخریج، کارشناس کلام نقلی، کارشناس تفسیر، کارشناس ادبیات عرب، کارشناس علوم قرآن و برخی شاخههای دیگر را داریم. بیشتر اعضای تحریریه و اجرایی، تجربه تدریس در یک یا چند ماده از علوم و معارف قرآن و حدیث را داشته و تاکنون مشاور مقالات علمی بسیاری بودهاند.
ایکنا: ویژگیهای مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث نسبت به مجلّات دیگر چیست؟
مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث، چند ویژگی محوری دارد. نخست اینکه پیش از آغاز به کار رسمی مجلّه، زیرساختهای نظری آن در جلسات هفتگی دست اندرکاران، مورد بحث قرار گرفته که محصول آن اسناد مختلف مجلّه است؛ یکی از این اسناد، کاربرگ ارزیابی است. هدف این کاربرگ، ارتقای نگاشتههاست است نه ردّ مقالات. ما تا جایی که نویسنده، قصد پیگیری و همکاری و ارتقا داشته باشد، نگاشته او را رد نمیکنیم. اعضای تحریریه و ارزیابان متعهد هستند که به همه نگاشتهها برای ارتقا تا رسیدن به نقطه مطلوب برای چاپ، کمک کنند. حتّی اگر این مسیر به ۱۰ بار رفت و برگشت نگاشته منجر شود؛ بنابراین چیزی به عنوان امتیاز در کاربرگ ندیدهایم؛ بلکه قوّتها و ضعفها را گوشزد میکنیم. قوّتها را پیش از ضعفها قرار دادهایم تا نویسندگان بدانند که ابتدا به قوّتهای نوشته آنها توجّه کردهایم.
انتشار نگاشتهها در ۲۴ قالب
ویژگی دیگر مجله، امکان نشر نگاشته های علمی در ۲۴ قالب است. این قالبها در شماره اول مجلّه چاپ خواهد شد. ۲۴ قالب، فرصت مناسبی را فراهم میکند تا اساتید، پژوهشگران و حتّی دانشجویان و دانشپژوهان بتوانند نگاشتههای علمی خود را در قالب دل خواه، به چاپ برسانند. مثلا یکی از قالبهای چاپ نگاشته، یادداشت آزاد است. این یادداشت، نگاشتهای است با کمتر از ۷۰۰ واژه که بدون داشتن ساختار یک مقاله علمی، به ارائه نکته علمی میپردازد. این نگاشته درصدد است تا یافته نویسنده را در کوتاهترین زمان و به آسانترین شکل، قلمی کرده و به مخاطب برساند. قالب دیگر تقریر است. همه دانشجویان و دانشپژوهان میتوانند مطالب خاصی را که در کلاسهای درس یا نشستهای علمی میشنوند در این قالب درآورده تا به نام مشترک گوینده و نویسنده چاپ شود. در حقیقت با این قالب، مطالب نوی اساتید در کلاسهای درس، فراموش نمیشود بلکه ثبت و منتشر میشود.
و اما سخن پایانی شما؟
مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث یک هدف اساسی دارد که در قالب حدیثی قدسی از امام صادق (ع) در پشت جلد مجله منعکس شده است. همچنین سه شعار اساسی داریم که آن هم در پشت جلد مجلّه منعکس شده است و تعهد ما پیگیری این سه شعار است و همین جا از همه اندیشمندان، اساتید، پژوهشگران، طلّاب و دانشجویان دعوت میکنیم که نگاشتههای علمی خود را در قالب دل خواه برای مجلّه بفرستند. در صورتی که تعداد نگاشتهها زیاد شود و این روند ادامه دار باشد، از ظرفیت های دیگر برای نشر، استفاده خواهیم کرد تا نویسندگان گرامی، مدّت طولانی در صف انتشار باقی نمانند.
ایکنا: راههای ارتباطی با مجله چگونه است؟
راههای ارتباطی با مجلّه عبارت است از: تارنمای مجلّه به آدرس: http://majaleh-a.ir/ که با جستجوی نام فارسی مجله در موتورهای جستجو به آسانی قابل دسترسی است. همچنین آدرسهای ایمیل Majaleh.d.a@Gmail.com و Majaleh.d.a@Mailfa.com و شماره همراه ۰۹۲۱۴۳۱۲۶۵۱ نیز پاسخگوی نویسندگان و علاقهمندان خواهد بود.
لینک خبر:
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - شرایط کامیابی جهاد تبیین
علی فرهمندیانشماره 15 , دوره 4 , زمستان 1400«جهاد تبیین» موضوعی است که ماههای اخیر در بیانات مقام معظّم رهبری (حفظهالله) مورد اشاره و تأکید قرار گرفته و ابعاد مختلف آن توصیف شده است. گروههای علمیِ جهادی و انقلابی نیز سعی کردهاند که آن را تفصیل دهند و تبلیغ کنند. تاکنون مقالات متعدّدی درباره این موضوع، نگاشته چکیده کامل«جهاد تبیین» موضوعی است که ماههای اخیر در بیانات مقام معظّم رهبری (حفظهالله) مورد اشاره و تأکید قرار گرفته و ابعاد مختلف آن توصیف شده است. گروههای علمیِ جهادی و انقلابی نیز سعی کردهاند که آن را تفصیل دهند و تبلیغ کنند. تاکنون مقالات متعدّدی درباره این موضوع، نگاشته و نشستهای علمی مختلفی برگزار شده است. همه این کارها قابل تحسین است؛ امّا آسیبی که در این مقالات و نشستها دیده میشود، مقطعیبودن، اکتفاکردن به مباحث نظری و کمتوجّهی به عملیاتیکردن جهاد تبیین است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تحلیل روایات «شهود معصومان وفاتیافته، در خواب»
سید علی اصغر موسوی اطهرشماره 15 , دوره 4 , زمستان 1400روایات متعدّد و معتبر، گویای وقوع شهود معصومان وفاتیافته، در حالت خواب است. گاهی شاهدان، از خود معصومان هستند و گاهی از غیر معصومان؛ اعم از نیکان و بدان. تعدادی از روایات، حکایتگر راهکار دیدار نبی مکرّ صلی الله علیه و آله یا یکی از معصومان و یا یکی از وفاتیافتگان اس چکیده کاملروایات متعدّد و معتبر، گویای وقوع شهود معصومان وفاتیافته، در حالت خواب است. گاهی شاهدان، از خود معصومان هستند و گاهی از غیر معصومان؛ اعم از نیکان و بدان. تعدادی از روایات، حکایتگر راهکار دیدار نبی مکرّ صلی الله علیه و آله یا یکی از معصومان و یا یکی از وفاتیافتگان است. این روایات به همراه روایاتِ مؤکّدِ حقیقیبودن دیدار معصومان در خواب، شواهد خوبی برای اثبات امکان شهود معصومان وفاتیافته است. کیفیت شهود در خواب، از مسائلی است که اندیشمندان اسلامی را به تحلیل وادار کرده و فرضیههایی را مطرح کردهاند. مقاله حاضر به گزارش و تحلیل این روایات میپردازد. ارائه ادلّه و شواهد روایی با نظم و تحلیلی نو و موجز، از نوآوریهای این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - الگوی تربیتی قرآن کریم در مواجهه با مخالفان و دشمنان (مطالعه موردی آیه 108 سوره انعام)
سمیرا قربانخانی علی اسودیشماره 15 , دوره 4 , زمستان 1400اهتمام به مسأله تربیت، موجب شکوفایی و بهبود کیفیت روابط انسان¬ها با دیگران می¬شود. از منظر قرآن کریم برقراری ارتباط صحیح، نشانه ادب، شعور و کمال انسانی است. آیه 108 سوره انعام راهکاری تربیتی در عرصه تعاملات بشری ارائه می¬دهد که با تبیین آن میتوان گامی در ترسیم الگوی تر چکیده کاملاهتمام به مسأله تربیت، موجب شکوفایی و بهبود کیفیت روابط انسان¬ها با دیگران می¬شود. از منظر قرآن کریم برقراری ارتباط صحیح، نشانه ادب، شعور و کمال انسانی است. آیه 108 سوره انعام راهکاری تربیتی در عرصه تعاملات بشری ارائه می¬دهد که با تبیین آن میتوان گامی در ترسیم الگوی تربیتی قرآنی برداشت. این آیه در مقام تبیین رفتار اجتماعی، الگویی را ارائه میکند که با پشتوانه آن می¬توان رفتار، باور و نگرش¬ را در حوزه ارتباط با مخالفان و دشمنان تغییر داده و به تعامل با آنها، رنگی الهی همراه با آرامش و کامیابی بخشید. بر پایه این آیه، دشنام و بی¬عفّتی در سخن، زیبنده هیچ انسانی اعم از مسلمان و غیر مسلمان نیست؛ چراکه با تحریک¬ احساسات منفی، زمینه دشمنی، کینه-توزی و انتقامجویی در حوزه فردی و اعتقادی، فراهم میشود. به همین دلیل ممنوعیت سبّ به عنوان قاعده اساسی این آیه و گفتوگو و مدارا به عنوان راهکار مواجهه از آیات دیگر قرآن کریم فهمیده میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بازخوانی راهکارهای تربیتی در بهبود روابط اجتماعی با تکیه بر قرآن و احادیث
رضا نجفیشماره 15 , دوره 4 , زمستان 1400آیات متعدّدی از قرآن کریم با موضوع سلامت روابط اجتماعی مرتبط است. در کنار آن، سیره معصومان^ از دغدغه دین در امنیت اجتماعی و بهبود روابط اعضای جامعه حکایت دارد. گسترش روزافزون ناسازگاری در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی و افزایش رفتارهای پُرتنش، روابط اعضای جامعه را با پیچیدگ چکیده کاملآیات متعدّدی از قرآن کریم با موضوع سلامت روابط اجتماعی مرتبط است. در کنار آن، سیره معصومان^ از دغدغه دین در امنیت اجتماعی و بهبود روابط اعضای جامعه حکایت دارد. گسترش روزافزون ناسازگاری در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی و افزایش رفتارهای پُرتنش، روابط اعضای جامعه را با پیچیدگیهایی همراه نموده است. از این رو بازشناسی و بازخوانی راهکارهای مؤثّر در بهبود روابط اجتماعی از دیدگاه اسلام ضرورت دارد. نوشتار حاضر با روش توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای، به بررسی و تحلیل راهکارهای تربیتی دین در این خصوص میپردازد. نتایج نشان میدهد که عناوینی مانند تحکیم بنیان خانواده، تکریم شخصیت افراد، مهرورزی، حلم و بردباری، تعاون و همکاری، تفاهم و درک متقابل، مشورتپذیری، نقدپذیری و میانهروی از مهمترین راهکارهای اسلام در بهبود روابط اجتماعی است که در نهایت به کاهش آسیبهای رفتاری میانجامد. بهعلاوه، راهکارهای مذکور دارای روابط معناداری هستند که به تأثیرگذاری یکدیگر کمک میکنند. در نتیجه راه بهبود روابط اجتماعی از دیدگاه اسلام، ترکیبی از راهکارهای تربیتی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - جلوه های کار و فواید آن در سیره و سخن پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله
رمضانعلی رحمتیشماره 15 , دوره 4 , زمستان 1400اسلام، کار و تلاش برای کسب روزی را امری مقدّس میداند. یکی از عوامل پیشرفت جامعه اسلامی، «کار» است؛ از این رو بررسی سیره عملی پیامبر صلی الله علیه و آله در این موضوع گامی در مسیر فرهنگسازی برای کار و اشتغال بهشمار میرود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در طول دوران چکیده کاملاسلام، کار و تلاش برای کسب روزی را امری مقدّس میداند. یکی از عوامل پیشرفت جامعه اسلامی، «کار» است؛ از این رو بررسی سیره عملی پیامبر صلی الله علیه و آله در این موضوع گامی در مسیر فرهنگسازی برای کار و اشتغال بهشمار میرود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در طول دوران حیاتشان، مشاغل اقتصادی مختلفی داشتند و همواره یاران خود را به کار سفارش کردند. لزوم الگوگیری از سیره نبوی، ایجاب می¬کند تا در موضوعات مختلف اجتماعی از جمله کسب و کار سیره و سخن ایشان مورد پژوهش قرار گیرد. هدف این نوشتار معرّفی پیامبر صلی الله علیه و آله بهعنوان الگویی جهت فرهنگ سازی کار و اشتغال است. این مقاله برای نخستین بار با تمرکز بر سیره و سخن پیامبر صلی الله علیه و آله فهرستی از شغلهای آن حضرت و بهره های کار از روایات و منابع تاریخی مرتبط با ایشان را ارائه می کند. این نوشته ابتدا به جلوه های کار در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله پرداخته، سپس فواید کار در سخن ایشان را بازپژوهی می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - دفاع از قرآن کریم و اعجاز آن در سخنان امام حسن عسکری علیه السلام
زهره اخوان مقدمشماره 15 , دوره 4 , زمستان 1400یکی از مباحث علوم قرآنی، همانندناپذیری و اعجاز قرآن است که در زمان نزول و پس از نزول قرآن مورد بحث مسلمانان و سپس مستشرقان قرار گرفته است. از معصومان^ نیز سخنان فراوانی در این زمینه بر جای مانده که سخنان امام حسن عسکری× محور تحقیق حاضر است. همچنین امام عسکری× به تن چکیده کاملیکی از مباحث علوم قرآنی، همانندناپذیری و اعجاز قرآن است که در زمان نزول و پس از نزول قرآن مورد بحث مسلمانان و سپس مستشرقان قرار گرفته است. از معصومان^ نیز سخنان فراوانی در این زمینه بر جای مانده که سخنان امام حسن عسکری× محور تحقیق حاضر است. همچنین امام عسکری× به تناسب شرایط زمانه خویش به دفاع از قرآن کریم پرداختند. دلیل انتخاب فرمایشات ایشان به عنوان محور پژوهش، آن است که پردازشی مستقل از احادیث امام عسکری× ذیل موضوع اعجاز و دفاع از قرآن کریم دیده نشد. روش گردآوری اطّلاعات در این نگارش، کتابخانهای و پردازش آن توصیفی ـ تحلیلی است. این پژوهش نشان میدهد که در سخنان امام، اشاره به «تحدّی قرآن کریم»، «اعجاز ادبی قرآن»، «اعجاز عدم اختلاف در قرآن»، «وجود اخبار غیبی در قرآن» و «اعجاز هدایتی قرآن»به عنوان جنبههای همانندناپذیری این کتاب آسمانی وجود دارد و ایشان با پاسخ به شبهات به دفاع از قرآن میپردازند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - گونهشناسی آسیبهای یافتشده در مقابله با محوریت کتابهای الاصول الستّة عشر، مصباح الشریعة، جمال الاسبوع و فلاح السائل
سید مجید حاجی زاده حسین خلجی مجید فاطمی راشد حامد متوادیشماره 15 , دوره 4 , زمستان 1400گونهشناسی آسیب های مقابله، روشی برای دستهبندی اشکالات متنی نُسَخ چاپی است. نسخهبرداریهای متعدّد و امکانات محدود گذشته در کنار اشتباهات تایپیست و اموری دیگر، موجب بروز نقایصی در متون نُسَخ چاپی شده است. این اشکالات، سردرگمی در خوانش و در نتیجه، فهم ناقص یا نادرست گزا چکیده کاملگونهشناسی آسیب های مقابله، روشی برای دستهبندی اشکالات متنی نُسَخ چاپی است. نسخهبرداریهای متعدّد و امکانات محدود گذشته در کنار اشتباهات تایپیست و اموری دیگر، موجب بروز نقایصی در متون نُسَخ چاپی شده است. این اشکالات، سردرگمی در خوانش و در نتیجه، فهم ناقص یا نادرست گزاره¬های حدیثی را در پی دارد. تفاوتهای متنی میان نسخهها بهکمک «مقابله» قابل شناسایی است. این تفاوت¬ها را با هدف شناخت بهتر، در انواع مختلفی میتوان دستهبندی کرد. گاهی یک کتاب، توسّط ناشران مختلفی به چاپ میرسد. معمولا میان چاپهای مختلف، «مقابله»ای انجام نمیشود تا چاپ برتر شناسایی گردد و ناشر ضعیفتر به فکر اصلاح کار خود در چاپها و کتابهای بعدی برآید. معرّفی گونههای مختلف از اختلافات متنی در نسخههای چاپی، افزون بر شناسایی چاپهای برتر، به توسعه این نوع از پژوهشهای متنی کمک کرده و مسیر را برای نظارت پژوهشگران بر فعّالیت ناشران کتب حدیثی هموار میسازد. در این نگاشته، سعی شده گونه هایی از اختلافات متنی که از مقابله چهار عنوان کتاب حدیثی بهدست آمده، معرّفی شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - گزارشی از نشست کتاب «تحوّل گفتمان در گزارش واقعه کربلا» روششناسی و نتایج
سیده رقیه میر ابوالقاسمی رضا عطاییشماره 15 , دوره 4 , زمستان 1400پانزدهمین جلسه از پیوسته نشستهای علمی سید مرتضی (ره) با همکاری مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث روششناسی و نتایج کتاب «تحوّل گفتمان در گزارش واقعه کربلا» را موضوع خود قرار داد. در این نشست، جمعی از طلّاب و دانشجویان رشتههای مرتبط با قرآن و حدیث و تاریخ اسلام حضو چکیده کاملپانزدهمین جلسه از پیوسته نشستهای علمی سید مرتضی (ره) با همکاری مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث روششناسی و نتایج کتاب «تحوّل گفتمان در گزارش واقعه کربلا» را موضوع خود قرار داد. در این نشست، جمعی از طلّاب و دانشجویان رشتههای مرتبط با قرآن و حدیث و تاریخ اسلام حضور داشتند. این نشست که دبیری آن را آقای محمّد جدیدی عهدهدار بود، روز دوشنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۰ به صورت مجازی و برخط ارائه گردید. نویسنده کتاب خانم دکتر «سیده رقیّه میرابوالقاسمی» در این نشست ابتدا به انگیزه خود از تألیف کتاب اشاره کرده و سپس گزارشی از نگاشته خویش ارائه کرد. این کتاب، افزون بر مقدّمه، شش فصل دارد که عبارتند از: «مبانی پژوهش»، «نخستین گفتمانهای گزارش واقعه کربلا»، «سنخشناسی گفتمان گزارش واقعه کربلا در آثار فارسی»، «تودهگرایی تشیّع امامیه و نسبت آن با تحوّل گفتمان گزارش واقعه کربلا»، «رویکردهای اعتقادی به منزلت قدسی اهلبیت^ و نسبت آن با تحوّل گفتمان» و «رشد و گسترش تصوّف و نسبت آن با تحوّل گفتمان گزارش واقعه کربلا». بخش پایانی کتاب به جمعبندی مطالب، ذکر منابع و مآخذ، نمایه «آیات و روایات»، «اَعلام»، «موضوعات»، «کتابها» و «مکانها» اختصاص دارد. کتاب «تحوّل گفتمان در گزارش واقعه کربلا» برای نخستین بار در سال 1394 توسّط انتشارات سمت منتشر و موفّق به دریافت جایزه دعبل شد. نوشته پیش رو در دو بخش، ابتدا محتوای کتاب را به صورت خلاصه بیان کرده و سپس گزارشی از این نشست ارائه میکند. پرونده مقاله
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - ارزشسنجی سند و متن دعای هفت هیکل
رضا عطایی رسول عطاییشماره 2 , دوره 1 , پاییز 1397دعای هفت هیکل یکی از متونی است که در سالیان اخیر میان مردم معروف شده است. این دعا متشکّل از فقرات هفتگانه بوده که به هر فقره، عنوان «هیکل» اطلاق می شود. این متن با عنوان «هفت هیکل» در کتاب «گنجهای معنوی» آمده است. مرحوم کفعمی نیز در کتاب «جُنَّةُ الاَمانِ الواقيَة» معر چکیده کاملدعای هفت هیکل یکی از متونی است که در سالیان اخیر میان مردم معروف شده است. این دعا متشکّل از فقرات هفتگانه بوده که به هر فقره، عنوان «هیکل» اطلاق می شود. این متن با عنوان «هفت هیکل» در کتاب «گنجهای معنوی» آمده است. مرحوم کفعمی نیز در کتاب «جُنَّةُ الاَمانِ الواقيَة» معروف به «المصباح»، هفت دعا را با عنوان «الهیاکل» ذکر می کند که با متن مذکور در کتاب «گنجهای معنوی» تفاوت زیادی دارد. وجود پرسش هایی دربارۀ اعتبار و انتساب این دعاها و ذکر خواصّ متعدّد برای آن در کنار رویآوری مردم به آن، ارزشگذاری این متون را ضروری می سازد. نگاشتۀ حاضر به اعتبارسنجی این دعا پرداخته و برای نخستین بار با منبع شناسی، بررسی متون مشابه و تخریج آن از منابع شیعه، آن را ارزیابی کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - معرّفی فهرستی مجلّه های مرتبط با قرآن و حدیث
سیدمجید نبویشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397یکی از ضرورت¬های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه¬های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه¬های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه¬ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و چکیده کاملیکی از ضرورت¬های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه¬های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه¬های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه¬ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و آسان¬سازی نشر نگاشته¬های آنهاست. با توجّه به این¬که تاکنون فهرست جامعی از مجلّه¬های مرتبط با قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی ارائه نشده، نگاشتۀ حاضر درصدد ارائۀ این فهرست بر آمده و مجلّات را بر اساس رتبۀ علمی - پژوهشی، علمی - ترویجی و علمی - تخصّصی دسته¬بندی می¬کند. با بررسی¬های به عمل آمده، 189 مجلّه یافت شد که 102 مجلّه، علمی – پژوهشی، 33 مجلّه، علمی - ترویجی و 54 مجلّه، علمی - تخصّصی است. در معرّفی هر کدام از مجلّه¬ها که گسترۀ حوزوی و دانشگاهی را شامل می¬شود، صاحب امتیاز، آدرس وب¬سایت (اگر داشته باشند)، مدیر مسؤول و شماره تلفن مجلّه بیان می¬گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - طرحی در سرفصل های دانش دعا
علی انجم شعاعشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397دعا راه نیایش با خدا و یکی از قالبهای ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف¬بودن و داشتن موضوعات انبوه، می¬تواند بهعنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل¬گیری و گسترش دانش¬های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گردآوری و سامان¬دهی موضوعات چکیده کاملدعا راه نیایش با خدا و یکی از قالبهای ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف¬بودن و داشتن موضوعات انبوه، می¬تواند بهعنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل¬گیری و گسترش دانش¬های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گردآوری و سامان¬دهی موضوعات آن است. برخی از این موضوعات بهصورت پراکنده در کتاب¬ها و پژوهشهای حدیثی و دعایی بیان شده؛ ولی تاکنون فهرستی نسبتا جامع از موضوعات دانشی دعا ارائه نشده است. پژوهش حاضر، سعی کرده تا سرفصلهای دانش دعا را ارائه نماید. نشان¬دادن گسترۀ معارف ادعیه و امکان بهره¬گیری از سرفصلهای ارائه¬شده برای نگارش پایان¬نامه، مقاله و کتاب بخشی از بهره¬های این پژوهش است. این پژوهش در 14 بخش و بهصورت درختی تنظیم شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی تاریخ و متن دعای «عدیله»
رسول عطاییشماره 4 , دوره 1 , بهار 1398دعای عدیله یکی از دعاهای نسبتا معروف است. برخی، خواندن این دعا را برای حفظ و تثبیت ایمان و در امانماندن از فراموشیِ عقاید در هنگام مرگ، توصیه کردهاند. متن دعای عدیله توسّط شیخ عبّاس قمی در کتاب «مفاتیح الجنان» آمده و در کتاب «مفتاح الجنان» نیز با عنوان «دعاء العدیلة ا چکیده کاملدعای عدیله یکی از دعاهای نسبتا معروف است. برخی، خواندن این دعا را برای حفظ و تثبیت ایمان و در امانماندن از فراموشیِ عقاید در هنگام مرگ، توصیه کردهاند. متن دعای عدیله توسّط شیخ عبّاس قمی در کتاب «مفاتیح الجنان» آمده و در کتاب «مفتاح الجنان» نیز با عنوان «دعاء العدیلة الکبیر» وجود دارد. کاربرد و شهرت این دعا در میان مردم از یک¬سو و وجودنداشتن تحقیقی مستند در رابطه با سند و متن آن از سوی دیگر، اعتبارسنجی این دعا را ضروری میکند. هدف از این پژوهش، تبیین جایگاه دعای عدیله در منابع روایی شیعه است. نوشته حاضر برای نخستین بار با منبع¬یابی، سندشناسی، بررسی محتوایی، طرح دیدگاههای گوناگون و ارزیابی این دعا با برخی ملاکهای موجود در پذیرش متون حدیثی، به اعتبارسنجی آن پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - شناخت، گونه ها و ویژگی های نگاشتۀ علمی ـ اختصاصی ویژۀ دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث
محمد مهدی احسانی فرشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397نگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه¬گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت¬ها و تفاوت¬های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع¬نگاری و بهره¬گیری بهتر از فرصت باز می¬کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب¬های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم¬های متفاوت چکیده کاملنگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه¬گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت¬ها و تفاوت¬های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع¬نگاری و بهره¬گیری بهتر از فرصت باز می¬کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب¬های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم¬های متفاوت و مطالب مفصّل و خلاصه را می-پذیرد. این¬گونه نیست که پژوهشگران، همواره فرصتی بسیار یا تحلیلی طولانی داشته باشند. گاهی زمان، کوتاه و نکته، کوچک، ولی قابل توجّه است. اگر نویسنده با قالب-های نگارش علمی در نوع اختصاصی، آشنا باشد، قدرت مانور بیشتری داشته و آسان¬تر و زودتر می¬تواند مطلوب خویش را به مخاطب، برساند. مقالۀ حاضر درصدد است با معرّفی نگاشتۀ علمی - اختصاصی، گونه¬ها و ویژگی¬های آن را بشناساند. گویا نوشتار حاضر، نخستین محصول بررسی میدانیِ جامعی دربارۀ این رده از نگاشته¬هاست که در قالب مقاله، ارائه می¬شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - شعور موجودات در قرآن و روایات(1) علم و ادراک از دیدگاه اندیشمندان با تطبیق بر آیات و روایات
علی عظیمیشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397شعورداشتن انسان، مورد پذیرش همۀ اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله¬ای اختلافی است. پیش از بحث دربارۀ شعورداشتن یا نداشتن غیرِ انسان¬ها، نیاز است که معنای شعور، روشن شده و ارتباط آن با درک و علم مشخّص گردد. فیلسوفان، متکلّمان و تفکیکیا چکیده کاملشعورداشتن انسان، مورد پذیرش همۀ اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله¬ای اختلافی است. پیش از بحث دربارۀ شعورداشتن یا نداشتن غیرِ انسان¬ها، نیاز است که معنای شعور، روشن شده و ارتباط آن با درک و علم مشخّص گردد. فیلسوفان، متکلّمان و تفکیکیان، دیدگاه¬های مختلفی داشته و هر گروه، از زاویه¬ای خاص به این موضوع، نگریسته است. قرآن و روایات به عنوان مهمترین منابع آشنای با مخلوقات، ویژگی¬هایی برای شعور بیان کرده¬اند که بر پایۀ آن می¬توان این مفهوم را شناخت و ارتباط آن را با علم و ادراک، درک کرد. نوشتار کنونی که نخستین شماره از پیوسته مقالات «شعور موجودات از دیدگاه قرآن و روایات» است، به طور خلاصه، مهم¬ترین دیدگاه¬های لغویان، فیلسوفان مکاتب مختلف، متکلّمان مذاهب متفاوت و تفکیکیان را گرد آورده و با قرآن و حدیث، تطبیق داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - مفهوم شناسی حریم خصوصی انسان در قرآن و حدیث
حامد متوادیشماره 2 , دوره 1 , پاییز 1397پژوهشگران علوم انسانی تعاریف مختلفی از «حریم خصوصی» ارائه کرده اند. در قرآن کریم و احادیث اهل بیت علیهم السّلام رعایت مناسبات فردی و اجتماعی بین انسان ها، سفارش شده که بخشی از آن با موضوع «حریم خصوصی» ارتباط دارد. تعریف ارائه شده از این مفهوم، جامعیت لغوی و دینی نداشته چکیده کاملپژوهشگران علوم انسانی تعاریف مختلفی از «حریم خصوصی» ارائه کرده اند. در قرآن کریم و احادیث اهل بیت علیهم السّلام رعایت مناسبات فردی و اجتماعی بین انسان ها، سفارش شده که بخشی از آن با موضوع «حریم خصوصی» ارتباط دارد. تعریف ارائه شده از این مفهوم، جامعیت لغوی و دینی نداشته و بیشتر به زاویۀ حقوقی موضوع، نگریسته است. مأموریت این نگاشته، شناخت لغوی «حریم خصوصی» و گردآوری مفاهیم مرتبط با آن از قرآن و حدیث است. هدف این کار، تقویت نگاه دینی در تعریف «حریم خصوصی» بوده و مصادیق این مفهوم را روشن می سازد. چنین شناختی به قانونگذار در تدوین مقرّرات مبتنی بر آموزههای دینی کمک می کند. مقالۀ حاضر ابتدا به واژه شناسی حریم خصوصی و کاربردهای آن در فقه، حقوق و پزشکی پرداخته و سپس با شناسایی مفاهیم مرتبط در قرآن و روایات به تعریفی دینی از این مفهوم دست می یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - نیازهای تازه در پژوهش و نشر حدیث
محمد جواد حسنیشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397ث -
دسترسی آزاد مقاله
9 - روششناسی «شرح نهج البلاغة لشارح محقّق من اعلام القرن الثّامن» با تأکید بر خطبۀ سوم
مجید توکلشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397کتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح¬های نهج البلاغه که پیشتر شناخته¬شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روششناسی این چکیده کاملکتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح¬های نهج البلاغه که پیشتر شناخته¬شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روششناسی این شروح، از آنرو اهمّیت دارد که برخی از اینها، با پردازشی دیگر و از چشم¬اندازی نو به سخنان امام علی علیه السلام نگریسته¬ و میتوانند زیباییهای لفظی و معنایی این گوهرها را بیشتر نمایش دهند. در شرح نهج البلاغه¬ای که با عنوان «شرح نهج البلاغه لشارح محقّق من اعلام القرن الثّامن» منتشر شده، شارح کوشیده تا در هفت بخش، شرحی ادبی و بلاغی ارائه کند. این مقاله برای نخستین بار در پی معرّفی تفصیلی این کتاب و تحلیل روش شارح و ویژگی¬های اوست. از خصوصیات بارز این شرح می¬توان به استفاده از آیات قرآن، عدم تطویل، چینش مناسب و تلاش ادبی چشم-گیر اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - پارک پژوهشی - کاربردی علوم دینی و انسانی
محمد جواد حسنیشماره 2 , دوره 1 , پاییز 13971