معرفي نشريه
تخصصی
به نام خدا
مصاحبه اختصاصی خبرگزاری ایکنا با مدیر مسوول نشریه
به گزارش ایکنا؛ این مجله با هدف جبران خلاهای موجود علمی در زمینه قرآن و حدیث و ایجاد بستری برای محققان جوان حوزه وارد عرصه نشر شده است به همین دلیل این مجله شرط داشتن عنوان «دکتر» برای نشر مقاله را ندارد و تاکید بیشتر بر محتوای علمی دارد.
سرویس حوزههای علمیه ایکنا گفتوگویی دوستانه و صمیمانه را با حجتالاسلام والمسلمین محمد مهدی احسانیفر، مدیر مسئول مجله دانشها و آموزههای قرآن و حدیث انجام داده است تا خوانندگان محترم با چند و چون، اهداف، چرایی و چگونگی انتشار این مجله آشنایی بیشتری پیدا کنند.
ایکنا: با توجّه به اینکه مجلّات قرآنی و حدیثی متعدّدی وجود دارد، چرا اندیشه تأسیس یک مجلّه قرآنی و حدیثی دیگر را دنبال کردید؟
اندیشه راهاندازی یک مجلّه قرآنی و حدیثی را باید در فعالیتهای علمی دستاندرکاران مجلّه در دهه گذشته جستوجو کرد. ما با نگاشتههای بسیاری در حوزه قرآن و حدیث مواجه شدیم و نگاشتههای فراوانی هم زیر نظر برخی از دستاندرکاران مجلّه مانند سردبیر محترم، تولید شد؛ ولی همواره عرضه آنها به مخاطب با صفی طولانی مواجه میشد. این مسئله نشان میداد که مجلّات کنونی برای عرضه نگاشتههای قرآنی و حدیثی کافی نیستند.
از سوی دیگر، بسیاری از نگاشتهها، فضایی مشترک بین قرآن و حدیث را تصویر میکردند. گاهی مجلّات قرآنی، این قبیل از نگاشتهها را به مجلّات حدیثی حواله میدادند و گاهی برعکس؛ از این رو کمبود مجلّات قرآنی - حدیثی که نگاشتههای مرتبط با ثقلین را در کنار هم بیاورد، احساس میشد.
زمینه سوم، محدودیت قالبهای نشر بود، زیرا بسیاری از پژوهشگران، اساتید و اندیشمندان، یافتههایی ارزشمند در حوزه قرآن و حدیث داشتند، ولی فرصت کافی برای تبدیل آن به مقاله علمی - پژوهشی یا علمی - ترویجی را نمییافتند و بیشتر مجلّات حاضر نبودند، قالبهای دیگر نگاشته را بپذیرند. از این رو حجم بسیاری از دانشهای قرآنی و حدیثی در گوشه کتابخانههای شخصی خاک میخورد و با اینکه مشتری حقیقی داشت، ولی زمینه عرضه نمییافت از این رو کمبود مجلّاتی که حاضر شوند، از دو قالب مقاله علمی - پژوهشی و علمی - ترویجی عبور کرده و ملاک اصلی خود را علمی بودن نگاشتهها قرار دهد، احساس میشد.
شرط دکتری را برای پذیرش مقاله برداشتیم
پنجمین زمینه، اصرار بسیاری از مجلّات، بر نشر مقالات افرادی با پیشوند «دکتر» بود. حتّی بسیاری از مجلّات علمی - ترویجی هم به صورت الزامی یا ترجیحی، اصرار بر چاپ مقالات فارغالتحصیلان دکتری یا مقالات مشترک با دارندگان مدرک دکتری داشتند از این رو کمبود مجلّاتی که به علمی بودن نگاشته بیش از عنوان نویسنده، اهمیت دهند، احساس میشد.
این پنج انگیزه، سالیانی همراهمان بود تا اینکه فرصتی ایجاد شد و آن را در قالب مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث، پیگیری کردیم.
ایکنا: سیر دریافت مجوّز، چگونه بود؟ آیا مشکلی در مسیر وجود نداشت؟
اوّل بهمن ماه ۱۳۹۶ درخواست مجوّز مجلّه را از طریق سامانه جامع رسانههای کشور ارائه کردیم و ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ مجوّز صادر شد. هرچند صدور مجوّز طول کشید، ولی به صورت روان انجام شد که جا دارد از معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد به ویژه هیئت محترم نظارت بر مطبوعات، تشکر کنیم.
ایکنا: مجله از چه زمانی منتشر میشود و در مورد هیئت تحریریه نیز توضیح دهید؟
امیدواریم که به لطف خدا نخستین شماره مجلّه در تابستان سال جاری (۱۳۹۷) از چاپ خارج شود. الحمدلله گردآوری نگاشتهها از نویسندگان محترم تاحدودی انجام شده و هم اکنون تقریبا به اندازه سه شماره، نگاشته به مجلّه رسیده است.
فعالیت هیئت تحریریه از سال ۹۶
هیئت تحریریه مجلّه هم از بهمن ماه ۱۳۹۶ آغاز به کار کرد و تاکنون به صورت هفتگی جلسه داشتیم. محصول این جلسات، تدوین اساسنامه مجلّه، روشنامه جذب و ارزیابی و پذیرش نگاشتهها، روندنمای پذیرش، شیوهنامه تنظیم نگاشتهها، نماد محتوایی و شعار مجلّه، شیوهنامه ساختار و شناسنامه، طرح جلد و صفحات مجلّه و کاربرگ ارزیابی بوده است. همچنین چند جلسه درباره چگونگی اداره مجلّه از حیث مالی، تبلیغاتی و اداری داشتیم. حدود ۱۰ جلسه هم به بررسی مجلّات قرآنی و حدیثی پرداختهایم. برای این بررسی کاربرگ ویژهای طراحی شده و براساس آن تلاش میکنیم تا قوّتها و ضعفهای مجلّات قرآنی و حدیثی را تحلیل کنیم و از تجربه دیگران بهرهمند شویم.
تحصیلات سطوح عالی حوزه برای دستاندرکاران مجله
همه اعضای هیئت تحریریه و دستاندرکاران اجرایی مجلّه تحصیلات عالی فقهی، اصولی، قرآنی و حدیثی دارند. همه این اعضا، دارای نگاشتههای قرآنی و حدیثی چاپ شده هستند. هر یک از اعضا در یک یا چند شاخه از علوم و معارف قرآن و حدیث فعالیت های تخصّصی موثر انجام دادهاند. مثلا هم اکنون در تحریریه و اجرایی مجله، کارشناس حوزهها و مکاتب حدیثی، کارشناس صحیفه سجادیه، کارشناس نهجالبلاغه، کارشناس اعتبارسنجی حدیث، کارشناس تخریج، کارشناس کلام نقلی، کارشناس تفسیر، کارشناس ادبیات عرب، کارشناس علوم قرآن و برخی شاخههای دیگر را داریم. بیشتر اعضای تحریریه و اجرایی، تجربه تدریس در یک یا چند ماده از علوم و معارف قرآن و حدیث را داشته و تاکنون مشاور مقالات علمی بسیاری بودهاند.
ایکنا: ویژگیهای مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث نسبت به مجلّات دیگر چیست؟
مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث، چند ویژگی محوری دارد. نخست اینکه پیش از آغاز به کار رسمی مجلّه، زیرساختهای نظری آن در جلسات هفتگی دست اندرکاران، مورد بحث قرار گرفته که محصول آن اسناد مختلف مجلّه است؛ یکی از این اسناد، کاربرگ ارزیابی است. هدف این کاربرگ، ارتقای نگاشتههاست است نه ردّ مقالات. ما تا جایی که نویسنده، قصد پیگیری و همکاری و ارتقا داشته باشد، نگاشته او را رد نمیکنیم. اعضای تحریریه و ارزیابان متعهد هستند که به همه نگاشتهها برای ارتقا تا رسیدن به نقطه مطلوب برای چاپ، کمک کنند. حتّی اگر این مسیر به ۱۰ بار رفت و برگشت نگاشته منجر شود؛ بنابراین چیزی به عنوان امتیاز در کاربرگ ندیدهایم؛ بلکه قوّتها و ضعفها را گوشزد میکنیم. قوّتها را پیش از ضعفها قرار دادهایم تا نویسندگان بدانند که ابتدا به قوّتهای نوشته آنها توجّه کردهایم.
انتشار نگاشتهها در ۲۴ قالب
ویژگی دیگر مجله، امکان نشر نگاشته های علمی در ۲۴ قالب است. این قالبها در شماره اول مجلّه چاپ خواهد شد. ۲۴ قالب، فرصت مناسبی را فراهم میکند تا اساتید، پژوهشگران و حتّی دانشجویان و دانشپژوهان بتوانند نگاشتههای علمی خود را در قالب دل خواه، به چاپ برسانند. مثلا یکی از قالبهای چاپ نگاشته، یادداشت آزاد است. این یادداشت، نگاشتهای است با کمتر از ۷۰۰ واژه که بدون داشتن ساختار یک مقاله علمی، به ارائه نکته علمی میپردازد. این نگاشته درصدد است تا یافته نویسنده را در کوتاهترین زمان و به آسانترین شکل، قلمی کرده و به مخاطب برساند. قالب دیگر تقریر است. همه دانشجویان و دانشپژوهان میتوانند مطالب خاصی را که در کلاسهای درس یا نشستهای علمی میشنوند در این قالب درآورده تا به نام مشترک گوینده و نویسنده چاپ شود. در حقیقت با این قالب، مطالب نوی اساتید در کلاسهای درس، فراموش نمیشود بلکه ثبت و منتشر میشود.
و اما سخن پایانی شما؟
مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث یک هدف اساسی دارد که در قالب حدیثی قدسی از امام صادق (ع) در پشت جلد مجله منعکس شده است. همچنین سه شعار اساسی داریم که آن هم در پشت جلد مجلّه منعکس شده است و تعهد ما پیگیری این سه شعار است و همین جا از همه اندیشمندان، اساتید، پژوهشگران، طلّاب و دانشجویان دعوت میکنیم که نگاشتههای علمی خود را در قالب دل خواه برای مجلّه بفرستند. در صورتی که تعداد نگاشتهها زیاد شود و این روند ادامه دار باشد، از ظرفیت های دیگر برای نشر، استفاده خواهیم کرد تا نویسندگان گرامی، مدّت طولانی در صف انتشار باقی نمانند.
ایکنا: راههای ارتباطی با مجله چگونه است؟
راههای ارتباطی با مجلّه عبارت است از: تارنمای مجلّه به آدرس: http://majaleh-a.ir/ که با جستجوی نام فارسی مجله در موتورهای جستجو به آسانی قابل دسترسی است. همچنین آدرسهای ایمیل Majaleh.d.a@Gmail.com و Majaleh.d.a@Mailfa.com و شماره همراه ۰۹۲۱۴۳۱۲۶۵۱ نیز پاسخگوی نویسندگان و علاقهمندان خواهد بود.
لینک خبر:
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - آیتالله ریشهری، بزرگخادم حدیث شیعه
محمد مهدی احسانی فرشماره 16 , دوره 4 , بهار 1401نخستین روز فروردین 1401 مصادف با 18 شعبان 1443، آیتالله محمّد محمّدی ریشهری استاد و محقّق بزرگ حدیث، رحلت کرد. او مجتهدی حدیثپژوه بود که در دوران معاصر، حدیث شیعه را احیا نمود. وی زمانشناس بود و توانست راه را به درستی چکیده کاملنخستین روز فروردین 1401 مصادف با 18 شعبان 1443، آیتالله محمّد محمّدی ریشهری استاد و محقّق بزرگ حدیث، رحلت کرد. او مجتهدی حدیثپژوه بود که در دوران معاصر، حدیث شیعه را احیا نمود. وی زمانشناس بود و توانست راه را به درستی یافته و در دورهای که حدیث، نیاز به پشتیبان و مدافع داشت، توفیق ورود به این عرصه را بیابد و با تلاشی جهادگونه، این بار سنگین را به دوش گیرد. مرحوم آیتالله محمّدی ریشهری را میتوان بزرگمدافع حدیث شیعه دانست؛ چه اینکه تلاشهای او به گسترش حدیث در جامعه شیعی انجامید و این گوهر گرانبها در کنار قرآن کریم، جایی نیکوتر برای عرضه یافت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بازه زمانی شبزندهداری و حلّ روایات متعارض آن با روش تحلیل مضمونی و اعتبارسنجی قدمایی
هانی زعفرانیشماره 16 , دوره 4 , بهار 1401شب، زمان اصلی استراحت انسان است و بهترین فرصت برای خلوت با پروردگار و عبادت نیز به شمار میرود. اجرای دو برنامۀ استراحت و عبادت در یک بازۀ زمانی مشخص، نیازمند زمانبندی است. پژوهش پیشِ رو درصدد استخراج «برنامۀ زمانی شبزندهداری» از میان چکیده کاملشب، زمان اصلی استراحت انسان است و بهترین فرصت برای خلوت با پروردگار و عبادت نیز به شمار میرود. اجرای دو برنامۀ استراحت و عبادت در یک بازۀ زمانی مشخص، نیازمند زمانبندی است. پژوهش پیشِ رو درصدد استخراج «برنامۀ زمانی شبزندهداری» از میان روایات شیعه با تأکید بر منابع کهن است. به این منظور، پس از جمعآوری روایات و دسته بندی آن با روش «تحلیل مضمونی»، نگاه برخی از محدّثان متقدّم درباره زمان شبزندهداری نیز بررسی میشود. سپس برآیند نظرات آنها تبیین شده و «برنامۀ زمانی شبزندهداری» ارایه میگردد. بر اساس این طرح، شبزندهداری از نیمۀ شب تا پایان آن پسندیده بوده و در سحرگاه از فضیلت بیشتری برخوردار است. این برنامه با دو معیار «اشتراک نظر قدما» و «تراکم روایات»، اعتبارسنجی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مفهوم چشمزخم، زمینههای آن و راهکار جلوگیری از فعّالیت سوء «عین» در قرآن و حدیث
احمد عسکریشماره 16 , دوره 4 , بهار 1401چشمزخم، آسیب یا نقصانی است که از ناحیه برخی افراد بهدلیل دشمنی، گناه، تعجّب، حسادت و یا دلایل دیگر، ایجاد میشود و برای رفع آثار بد آن راهکارهایی بیان شده است. دیدگاهها دربار چکیده کاملچشمزخم، آسیب یا نقصانی است که از ناحیه برخی افراد بهدلیل دشمنی، گناه، تعجّب، حسادت و یا دلایل دیگر، ایجاد میشود و برای رفع آثار بد آن راهکارهایی بیان شده است. دیدگاهها درباره ماهیت و زمینههای چشمزخم متفاوت است. عدّهای به حقیقت آن معتقدند و در برابر، گروهی اعتقاد دارند که چشمزخم حقیقت ندارد. آموزههای دینی به واقعیّت و تأثیرات چشمزخم اشاره میکند. هدف این نوشتار، تصحیح باورها درباره ماهیّت و تأثیرات این پدیده است. پژوهش حاضر با بررسی نگاشتههای موجود در زمینه چشمزخم، به نقش عواملی مانند گناه، حسد و تعجّب در پیدایش این پدیده پرداخته و دو راهکار برای پیشگیری از چشمزخم از سوی چشمزننده مطرح میکند. این نوشتار در دو بخش، «چیستی چشمزخم» و «زمینههای چشمزخم» تنظیم شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تحلیل داده های طبقه شناختی «محمّد بن عیسی بن عبید» در پرتو منابع رجالی و حدیثی
سید علیرضا حسینی شیرازی محمد لطفی پورشماره 16 , دوره 4 , بهار 1401«ابوجعفر محمّد بن عیسی بن عُبید عُبَیدی» از راویان فعّال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه و پُرروایت در منابع حدیثی شیعه است. گفتوگو درباره طبقه روایی و تعاملات حدیثی «محمّد بن عیسی» بهدلیل نقش بسیار در اعتبارسنجی روایات وی، از قرن سوم پیوسته م چکیده کامل«ابوجعفر محمّد بن عیسی بن عُبید عُبَیدی» از راویان فعّال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه و پُرروایت در منابع حدیثی شیعه است. گفتوگو درباره طبقه روایی و تعاملات حدیثی «محمّد بن عیسی» بهدلیل نقش بسیار در اعتبارسنجی روایات وی، از قرن سوم پیوسته مورد توجّه دانشیان و پژوهشگران قرار گرفته است. نخستین خاستگاه گفتوگو پیرامون طبقه محمّد بن عیسی بن عبید عبارت «نصر بن صباح» ـ از مشایخ کشّی ـ است که به کتاب «رجال کشّی» و به دنبال آن به «رجال نجاشی» راه یافت. سخن وی چالش جدّی را در تعامل حدیثی گسترده محمّد بن عیسی با «حسن بن محبوب» و «یونس بن عبدالرّحمان» و نیز بهرهگیری مستقیم وی از امام رضا× پیش آورده است. برخی از دانشیان رجال و فقیهان، چنین برداشت کردهاند که استثنای ابنولید قمی نسبت به محمّد بن عیسی نیز بهدلیل وجود خلل در طبقه وی بوده است؛ بدین بیان که وی با توجّه به خردسالبودن، امکان عملی نقل از یونس بن عبدالرّحمان را بدون واسطه ندارد. در پژوهش حاضر پس از بررسی و تعیین دوره زندگی محمّد بن عیسی بن عبید (ولادت و وفات) بر پایه قرینهها به بحث تحمّل حدیث وی از امامان شیعه و داد و ستد حدیثی او با اصحاب پرداخته شده است. گفتنی است در این پژوهه به هدف برونرفت از چالشهای موجود پیرامون رابطه روایی محمّد بن عیسی در اخذ حدیث، به سه راهکار نوین در تعیین طبقه راوی، روی آورده شده که دستاورد آن چنین است: با توجّه به قرینههای فراوان، هیچ ابهام و خللی در طبقه محمّد بن عیسی وجود ندارد؛ بلکه امکان تحمّل حدیث وی از امام رضا× و حسن بن محبوب و یونس اثبات میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تحلیل تطبیقی دیدگاه آیتالله خویی و آیتالله داوری درباره دلالت وکالت از امام بر وثاقت
فاطمه افراسیابی مهدی اکبرنژادشماره 16 , دوره 4 , بهار 1401توثیق و تضعیف رجالی در میزان اعتباربخشی به خبر راوی نقش دارد. اصلیترین هدف دانش رجال همین است. برخی از صاحبنظران رجالی یکی از توثیقات عام را «وکالت از جانب امام معصوم» شمردهاند. آنها بر این باورند که وکالت به تنهایی میتواند نشانه وثاقت باشد. در صورت اثبات قاعده یادش چکیده کاملتوثیق و تضعیف رجالی در میزان اعتباربخشی به خبر راوی نقش دارد. اصلیترین هدف دانش رجال همین است. برخی از صاحبنظران رجالی یکی از توثیقات عام را «وکالت از جانب امام معصوم» شمردهاند. آنها بر این باورند که وکالت به تنهایی میتواند نشانه وثاقت باشد. در صورت اثبات قاعده یادشده، روایات این گروه از راویان مورد پذیرش قرار میگیرد. در بین دانشمندان رجالی، آیتالله خویی قائل به عدم دلالت وکالت بر وثاقت به شکل مطلق است. در برابر، برخی دیگر همچون آیتالله داوری قائل به تفصیل شده و معتقدند که میان وکیلان امام معصوم در امور جزیی با وکلای ایشان بصورت عام و یا در مسایل دینی، تفاوت است. پژوهش پیشِ رو بر آن است که با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، دیدگاههای این دو محقّق را تحلیل و مقایسه کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - قابلیّتهای پژوهشی فهارس تخصّصی با تطبیق بر فهرستهای کتاب «معدن الجواهر»
مجید فاطمی راشدشماره 16 , دوره 4 , بهار 1401امروزه پژوهشگران برای بسیاری از کتابها، فهارس تخصّصی تهیّه میکنند. این فهارس دربردارندۀ «عناوین» و «آدرس» محتواهای مشابه یک کتاب است. اگر فهرستها با رعایت قواعد فهرستنویسی و بهصورت هدفمند و روشمند، گردآوری شده باشند، چکیده کاملامروزه پژوهشگران برای بسیاری از کتابها، فهارس تخصّصی تهیّه میکنند. این فهارس دربردارندۀ «عناوین» و «آدرس» محتواهای مشابه یک کتاب است. اگر فهرستها با رعایت قواعد فهرستنویسی و بهصورت هدفمند و روشمند، گردآوری شده باشند، میتوانند ترسیمی از محتوای کتاب و وضعیت آماری آن را ارائه کنند. چنین امکانی، زمینه تحلیل کتاب را آسان کرده و تسریع مینماید. مثلاً هنگامی که «فهرست راویان» یک نگاشته حدیثی استخراج شده و در فهارس تخصّصی آن میآید با بهرهگیری از این فهرست میتوان به سرعت، نقش هر راوی در انتقال تراث و راویان پُرکار در هر موضوع را شناسایی کرد. هدف از این نگاشته، بیان برخی از فواید و قابلیّتهای پژوهشی فهرستهای تخصّصی موجود در پایان برخی از کتابها با تطبیق بر فهارس تخصّصی کتاب «معدن الجواهر و ریاضة الخواطر» است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی گذرای پدیده اضمار، تعلیق، تحویل و اشاره در سند کتب اربعه با تأکید بر الکافی
سید محمد جواد شبیری زنجانی علي بدريشماره 16 , دوره 4 , بهار 1401نگاشته حاضر، ترجمه مقدّمه کتاب «توضیح الاسناد المشکلة فی الکتب الاربعة، اسناد الکافی» است که به قلم محقّق فاضل و توانمند حجّت الاسلام و المسلمین استاد سید محمّدجواد شبیری زنجانی (حفظهالله) نگاشته شده است. محقّق گرامی در این مقاله چکیده کاملنگاشته حاضر، ترجمه مقدّمه کتاب «توضیح الاسناد المشکلة فی الکتب الاربعة، اسناد الکافی» است که به قلم محقّق فاضل و توانمند حجّت الاسلام و المسلمین استاد سید محمّدجواد شبیری زنجانی (حفظهالله) نگاشته شده است. محقّق گرامی در این مقاله، مراحل بحث سندی را به پنج گام تقسیم نموده است؛ اوّل: بحث از مفاد سند و کیفیت تسلسل راویان، دوم: بحث از احوال راویان و آنچه از مدح و ذم و وثاقت و ضعف و صحّت و فساد مذهب راوی گفته شده، سوم: بحث از تحریفات عارض بر اسناد همچون تصحیف و نقیصه و زیاده و قلب، چهارم: تمییز مشترکات و تعیین مراد از آنها، پنجم: توحید مختلفات و بحث از اتّحاد و تعدّد عناوین. سپس هدف از نگارش کتاب را بررسی مرحله سوم و چهارم از مراحل فوق شمرده است. در مقدّمه کتاب به بحث از چهار پدیده در سند یعنی اضمار، تعلیق، تحویل و اشاره پرداخته و با بیان نمونههایی، این چهار مشکل را توضیح داده است. اهمّیت این نگاشته در معرّفی تطبیقی چهار پدیده یادشده بههمراه نمونههای واقعی، موجب شد تا ترجمه آن در برنامه کاری قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - تفاوت نرمافزارهای «جامع الاحادیث 3/5» و «مکتبة اهل البیت 2» در نقل از یک کتاب
محمدحسین فیض اخلاقیشماره 16 , دوره 4 , بهار 1401مراجعه به کتابهای علوم اسلامی از نیازهای اوّلیه یک پژوهشگر اسلامی است. نیازی که در گذشته بهدلیل کمبودن نسخههای کتب و هزینهبر بودن تهیّه آن، همواره یکی از چالشهای محقّقان بود. با پیشرفت تکنولوژی، نرمافزارهای رایانهای به وجود آمدند چکیده کاملمراجعه به کتابهای علوم اسلامی از نیازهای اوّلیه یک پژوهشگر اسلامی است. نیازی که در گذشته بهدلیل کمبودن نسخههای کتب و هزینهبر بودن تهیّه آن، همواره یکی از چالشهای محقّقان بود. با پیشرفت تکنولوژی، نرمافزارهای رایانهای به وجود آمدند و با در دسترس قراردادن کتابهای متعدّد، پژوهش را برای پژوهشگران آسان کردند. دو نرمافزار معروف و کاربردی «جامع الاحادیث 5/3» و «مکتبة اهل البیت 2» نمونههایی از این برنامههاست. جامع الاحادیث، تولید به «مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور» است. این نرم افزار بیش از 420 کتاب حدیثی شیعه را عرضه کرده است. نرمافزار مکتبة اهل البیت، تولید مرکز المصطفی و دارای بیش از 7000 کتاب در موضوعات مختلف اسلامی است. استفاده از نرمافزارهای کتابخانهای برای گسترش دایره تحقیقاتی طالبان علم، اطّلاع از گزارههای بیشتر در موضوعات و صرفهجویی در زمان بهدلیل دسترسی به نگاشتههای فراوان بهصورت یکجا و قابلیّت جستجو، ضروری است. با وجود این قوّتها، نرمافزارها از کاستی و اشتباه خالی نیستند. پرونده مقاله
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - ارزشسنجی سند و متن دعای هفت هیکل
رضا عطایی رسول عطاییشماره 2 , دوره 1 , پاییز 1397دعای هفت هیکل یکی از متونی است که در سالیان اخیر میان مردم معروف شده است. این دعا متشکّل از فقرات هفتگانه بوده که به هر فقره، عنوان «هیکل» اطلاق می شود. این متن با عنوان «هفت هیکل» در کتاب «گنجهای معنوی» آمده است. مرحوم کفعمی نیز در کتاب «جُنَّةُ الاَمانِ الواقيَة» معر چکیده کاملدعای هفت هیکل یکی از متونی است که در سالیان اخیر میان مردم معروف شده است. این دعا متشکّل از فقرات هفتگانه بوده که به هر فقره، عنوان «هیکل» اطلاق می شود. این متن با عنوان «هفت هیکل» در کتاب «گنجهای معنوی» آمده است. مرحوم کفعمی نیز در کتاب «جُنَّةُ الاَمانِ الواقيَة» معروف به «المصباح»، هفت دعا را با عنوان «الهیاکل» ذکر می کند که با متن مذکور در کتاب «گنجهای معنوی» تفاوت زیادی دارد. وجود پرسش هایی دربارۀ اعتبار و انتساب این دعاها و ذکر خواصّ متعدّد برای آن در کنار رویآوری مردم به آن، ارزشگذاری این متون را ضروری می سازد. نگاشتۀ حاضر به اعتبارسنجی این دعا پرداخته و برای نخستین بار با منبع شناسی، بررسی متون مشابه و تخریج آن از منابع شیعه، آن را ارزیابی کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - معرّفی فهرستی مجلّه های مرتبط با قرآن و حدیث
سیدمجید نبویشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397یکی از ضرورت¬های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه¬های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه¬های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه¬ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و چکیده کاملیکی از ضرورت¬های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه¬های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه¬های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه¬ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و آسان¬سازی نشر نگاشته¬های آنهاست. با توجّه به این¬که تاکنون فهرست جامعی از مجلّه¬های مرتبط با قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی ارائه نشده، نگاشتۀ حاضر درصدد ارائۀ این فهرست بر آمده و مجلّات را بر اساس رتبۀ علمی - پژوهشی، علمی - ترویجی و علمی - تخصّصی دسته¬بندی می¬کند. با بررسی¬های به عمل آمده، 189 مجلّه یافت شد که 102 مجلّه، علمی – پژوهشی، 33 مجلّه، علمی - ترویجی و 54 مجلّه، علمی - تخصّصی است. در معرّفی هر کدام از مجلّه¬ها که گسترۀ حوزوی و دانشگاهی را شامل می¬شود، صاحب امتیاز، آدرس وب¬سایت (اگر داشته باشند)، مدیر مسؤول و شماره تلفن مجلّه بیان می¬گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - طرحی در سرفصل های دانش دعا
علی انجم شعاعشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397دعا راه نیایش با خدا و یکی از قالبهای ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف¬بودن و داشتن موضوعات انبوه، می¬تواند بهعنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل¬گیری و گسترش دانش¬های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گردآوری و سامان¬دهی موضوعات چکیده کاملدعا راه نیایش با خدا و یکی از قالبهای ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف¬بودن و داشتن موضوعات انبوه، می¬تواند بهعنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل¬گیری و گسترش دانش¬های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گردآوری و سامان¬دهی موضوعات آن است. برخی از این موضوعات بهصورت پراکنده در کتاب¬ها و پژوهشهای حدیثی و دعایی بیان شده؛ ولی تاکنون فهرستی نسبتا جامع از موضوعات دانشی دعا ارائه نشده است. پژوهش حاضر، سعی کرده تا سرفصلهای دانش دعا را ارائه نماید. نشان¬دادن گسترۀ معارف ادعیه و امکان بهره¬گیری از سرفصلهای ارائه¬شده برای نگارش پایان¬نامه، مقاله و کتاب بخشی از بهره¬های این پژوهش است. این پژوهش در 14 بخش و بهصورت درختی تنظیم شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی تاریخ و متن دعای «عدیله»
رسول عطاییشماره 4 , دوره 1 , بهار 1398دعای عدیله یکی از دعاهای نسبتا معروف است. برخی، خواندن این دعا را برای حفظ و تثبیت ایمان و در امانماندن از فراموشیِ عقاید در هنگام مرگ، توصیه کردهاند. متن دعای عدیله توسّط شیخ عبّاس قمی در کتاب «مفاتیح الجنان» آمده و در کتاب «مفتاح الجنان» نیز با عنوان «دعاء العدیلة ا چکیده کاملدعای عدیله یکی از دعاهای نسبتا معروف است. برخی، خواندن این دعا را برای حفظ و تثبیت ایمان و در امانماندن از فراموشیِ عقاید در هنگام مرگ، توصیه کردهاند. متن دعای عدیله توسّط شیخ عبّاس قمی در کتاب «مفاتیح الجنان» آمده و در کتاب «مفتاح الجنان» نیز با عنوان «دعاء العدیلة الکبیر» وجود دارد. کاربرد و شهرت این دعا در میان مردم از یک¬سو و وجودنداشتن تحقیقی مستند در رابطه با سند و متن آن از سوی دیگر، اعتبارسنجی این دعا را ضروری میکند. هدف از این پژوهش، تبیین جایگاه دعای عدیله در منابع روایی شیعه است. نوشته حاضر برای نخستین بار با منبع¬یابی، سندشناسی، بررسی محتوایی، طرح دیدگاههای گوناگون و ارزیابی این دعا با برخی ملاکهای موجود در پذیرش متون حدیثی، به اعتبارسنجی آن پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - شناخت، گونه ها و ویژگی های نگاشتۀ علمی ـ اختصاصی ویژۀ دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث
محمد مهدی احسانی فرشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397نگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه¬گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت¬ها و تفاوت¬های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع¬نگاری و بهره¬گیری بهتر از فرصت باز می¬کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب¬های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم¬های متفاوت چکیده کاملنگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه¬گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت¬ها و تفاوت¬های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع¬نگاری و بهره¬گیری بهتر از فرصت باز می¬کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب¬های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم¬های متفاوت و مطالب مفصّل و خلاصه را می-پذیرد. این¬گونه نیست که پژوهشگران، همواره فرصتی بسیار یا تحلیلی طولانی داشته باشند. گاهی زمان، کوتاه و نکته، کوچک، ولی قابل توجّه است. اگر نویسنده با قالب-های نگارش علمی در نوع اختصاصی، آشنا باشد، قدرت مانور بیشتری داشته و آسان¬تر و زودتر می¬تواند مطلوب خویش را به مخاطب، برساند. مقالۀ حاضر درصدد است با معرّفی نگاشتۀ علمی - اختصاصی، گونه¬ها و ویژگی¬های آن را بشناساند. گویا نوشتار حاضر، نخستین محصول بررسی میدانیِ جامعی دربارۀ این رده از نگاشته¬هاست که در قالب مقاله، ارائه می¬شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مفهوم شناسی حریم خصوصی انسان در قرآن و حدیث
حامد متوادیشماره 2 , دوره 1 , پاییز 1397پژوهشگران علوم انسانی تعاریف مختلفی از «حریم خصوصی» ارائه کرده اند. در قرآن کریم و احادیث اهل بیت علیهم السّلام رعایت مناسبات فردی و اجتماعی بین انسان ها، سفارش شده که بخشی از آن با موضوع «حریم خصوصی» ارتباط دارد. تعریف ارائه شده از این مفهوم، جامعیت لغوی و دینی نداشته چکیده کاملپژوهشگران علوم انسانی تعاریف مختلفی از «حریم خصوصی» ارائه کرده اند. در قرآن کریم و احادیث اهل بیت علیهم السّلام رعایت مناسبات فردی و اجتماعی بین انسان ها، سفارش شده که بخشی از آن با موضوع «حریم خصوصی» ارتباط دارد. تعریف ارائه شده از این مفهوم، جامعیت لغوی و دینی نداشته و بیشتر به زاویۀ حقوقی موضوع، نگریسته است. مأموریت این نگاشته، شناخت لغوی «حریم خصوصی» و گردآوری مفاهیم مرتبط با آن از قرآن و حدیث است. هدف این کار، تقویت نگاه دینی در تعریف «حریم خصوصی» بوده و مصادیق این مفهوم را روشن می سازد. چنین شناختی به قانونگذار در تدوین مقرّرات مبتنی بر آموزههای دینی کمک می کند. مقالۀ حاضر ابتدا به واژه شناسی حریم خصوصی و کاربردهای آن در فقه، حقوق و پزشکی پرداخته و سپس با شناسایی مفاهیم مرتبط در قرآن و روایات به تعریفی دینی از این مفهوم دست می یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - شعور موجودات در قرآن و روایات(1) علم و ادراک از دیدگاه اندیشمندان با تطبیق بر آیات و روایات
علی عظیمیشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397شعورداشتن انسان، مورد پذیرش همۀ اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله¬ای اختلافی است. پیش از بحث دربارۀ شعورداشتن یا نداشتن غیرِ انسان¬ها، نیاز است که معنای شعور، روشن شده و ارتباط آن با درک و علم مشخّص گردد. فیلسوفان، متکلّمان و تفکیکیا چکیده کاملشعورداشتن انسان، مورد پذیرش همۀ اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله¬ای اختلافی است. پیش از بحث دربارۀ شعورداشتن یا نداشتن غیرِ انسان¬ها، نیاز است که معنای شعور، روشن شده و ارتباط آن با درک و علم مشخّص گردد. فیلسوفان، متکلّمان و تفکیکیان، دیدگاه¬های مختلفی داشته و هر گروه، از زاویه¬ای خاص به این موضوع، نگریسته است. قرآن و روایات به عنوان مهمترین منابع آشنای با مخلوقات، ویژگی¬هایی برای شعور بیان کرده¬اند که بر پایۀ آن می¬توان این مفهوم را شناخت و ارتباط آن را با علم و ادراک، درک کرد. نوشتار کنونی که نخستین شماره از پیوسته مقالات «شعور موجودات از دیدگاه قرآن و روایات» است، به طور خلاصه، مهم¬ترین دیدگاه¬های لغویان، فیلسوفان مکاتب مختلف، متکلّمان مذاهب متفاوت و تفکیکیان را گرد آورده و با قرآن و حدیث، تطبیق داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - پارک پژوهشی - کاربردی علوم دینی و انسانی
محمد جواد حسنیشماره 2 , دوره 1 , پاییز 13971 -
دسترسی آزاد مقاله
9 - روششناسی «شرح نهج البلاغة لشارح محقّق من اعلام القرن الثّامن» با تأکید بر خطبۀ سوم
مجید توکلشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397کتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح¬های نهج البلاغه که پیشتر شناخته¬شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روششناسی این چکیده کاملکتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح¬های نهج البلاغه که پیشتر شناخته¬شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روششناسی این شروح، از آنرو اهمّیت دارد که برخی از اینها، با پردازشی دیگر و از چشم¬اندازی نو به سخنان امام علی علیه السلام نگریسته¬ و میتوانند زیباییهای لفظی و معنایی این گوهرها را بیشتر نمایش دهند. در شرح نهج البلاغه¬ای که با عنوان «شرح نهج البلاغه لشارح محقّق من اعلام القرن الثّامن» منتشر شده، شارح کوشیده تا در هفت بخش، شرحی ادبی و بلاغی ارائه کند. این مقاله برای نخستین بار در پی معرّفی تفصیلی این کتاب و تحلیل روش شارح و ویژگی¬های اوست. از خصوصیات بارز این شرح می¬توان به استفاده از آیات قرآن، عدم تطویل، چینش مناسب و تلاش ادبی چشم-گیر اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - نیازهای تازه در پژوهش و نشر حدیث
محمد جواد حسنیشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397ث