-
-
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نیازهای تازه در پژوهش و نشر حدیث
محمد جواد حسنیث -
دسترسی آزاد مقاله
2 - پارک پژوهشی - کاربردی علوم دینی و انسانی
محمد جواد حسنی1 -
دسترسی آزاد مقاله
3 - همراهی حکومت ها و عالمان شیعی، زمینه ساز نگارش منابع حدیثی جریان ساز
محمد جواد حسنیتاریخ پُرفراز و فرود حدیث شیعه، شاهد دورههای ویژهای با حرکت پُرشتاب علمی بوده است. شکل گیری این دورهها نیازمند شرایط گوناگونی بود که معمولا همۀ آن در یک زمان گرد هم نمی-آمد. یکی از زمینه های مناسب برای رشد نگاشته های حدیثی دانشمندان، سخت گیرنبودن حکومت ها و یا حتّی د چکیده کاملتاریخ پُرفراز و فرود حدیث شیعه، شاهد دورههای ویژهای با حرکت پُرشتاب علمی بوده است. شکل گیری این دورهها نیازمند شرایط گوناگونی بود که معمولا همۀ آن در یک زمان گرد هم نمی-آمد. یکی از زمینه های مناسب برای رشد نگاشته های حدیثی دانشمندان، سخت گیرنبودن حکومت ها و یا حتّی در شرایطی بهتر، همراهی حکومت ها بوده است. عالمانی که قدر این زمینه ها را دانسته اند، بهترین و بیشترین بهره را برای تدوین و نشر معارف نموده و ثمرۀ تلاشهای آنان امروزه در اختیار جامعۀ علمی است. در ادامه چند نمونه از این دورهها مرور می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - 1
محمد جواد حسنی1 -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران؛ فرصتها و چالشها (گزارشی تحلیلی از نمایشگاه سی و دوم)
محمد جواد حسنینمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را میتوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشوری در حوزۀ کتاب دانست. سی و دومین نمایشگاه با شعار «خواندن، توانستن است.» در فروردین و اردیبهشت 1398 خورشیدی بهعنوان بزرگترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتابخوان در چکیده کاملنمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را میتوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشوری در حوزۀ کتاب دانست. سی و دومین نمایشگاه با شعار «خواندن، توانستن است.» در فروردین و اردیبهشت 1398 خورشیدی بهعنوان بزرگترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتابخوان در مصلّای تهران برگزار شد. این دوره از نمایشگاه، نسبت به دورههای گذشته دارای مزیتهای نسبی و البته اشکالات تکراری بود. رسیدن به فضای مطلوب، نیازمند تلاش بیشتر و توجّه به دیدگاههای کارشناسان است. چهلسالگی انقلاب و سی و دو سالگی نمایشگاه، دیگر جای چندانی را برای آزمون و خطا باقی نمیگذارد. در این نوشتار، تلاش شده تا برخی از ابعاد نمایشگاه امسال، بررسی و تحلیل شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران؛ فرصتها و چالشها (گزارشی تحلیلی از نمایشگاه سی و دوم)
محمد جواد حسنینمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را میتوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشوری در حوزۀ کتاب دانست. سی و دومین نمایشگاه با شعار «خواندن، توانستن است.» در فروردین و اردیبهشت 1398 خورشیدی بهعنوان بزرگترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتابخوان در چکیده کاملنمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را میتوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشوری در حوزۀ کتاب دانست. سی و دومین نمایشگاه با شعار «خواندن، توانستن است.» در فروردین و اردیبهشت 1398 خورشیدی بهعنوان بزرگترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتابخوان در مصلّای تهران برگزار شد. این دوره از نمایشگاه، نسبت به دورههای گذشته دارای مزیتهای نسبی و البته اشکالات تکراری بود. رسیدن به فضای مطلوب، نیازمند تلاش بیشتر و توجّه به دیدگاههای کارشناسان است. چهلسالگی انقلاب و سی و دو سالگی نمایشگاه، دیگر جای چندانی را برای آزمون و خطا باقی نمیگذارد. در این نوشتار، تلاش شده تا برخی از ابعاد نمایشگاه امسال، بررسی و تحلیل شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران؛ فرصتها و چالشها (گزارشی تحلیلی از نمایشگاه سی و دوم)
محمد جواد حسنینمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را میتوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشوری در حوزۀ کتاب دانست. سی و دومین نمایشگاه با شعار «خواندن، توانستن است.» در فروردین و اردیبهشت 1398 خورشیدی بهعنوان بزرگترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتابخوان در چکیده کاملنمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را میتوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشوری در حوزۀ کتاب دانست. سی و دومین نمایشگاه با شعار «خواندن، توانستن است.» در فروردین و اردیبهشت 1398 خورشیدی بهعنوان بزرگترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتابخوان در مصلّای تهران برگزار شد. این دوره از نمایشگاه، نسبت به دورههای گذشته دارای مزیتهای نسبی و البته اشکالات تکراری بود. رسیدن به فضای مطلوب، نیازمند تلاش بیشتر و توجّه به دیدگاههای کارشناسان است. چهلسالگی انقلاب و سی و دو سالگی نمایشگاه، دیگر جای چندانی را برای آزمون و خطا باقی نمیگذارد. در این نوشتار، تلاش شده تا برخی از ابعاد نمایشگاه امسال، بررسی و تحلیل شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - شناسایی حوزه های حدیثی؛ منابع و کلیدواژهها با تطبیق بر حوزۀ حدیثی هویزه
محمد جواد حسنیشناسایی یک حوزه حدیثی، نیازمند گردآوری و تحلیل مطالب مختلفی مانند تاریخ عمومی و جغرافیای منطقه، شناسایی عالمان، آثار علمی و آرای تأثیرگذار ایشان است. برای تولید یک الگوی حدیثپژوهی مناسب با شرایط حال و آینده، آشنایی با ویژگی حوزهها و مکاتب حدیثی گذشته، ضروری خواهد بود چکیده کاملشناسایی یک حوزه حدیثی، نیازمند گردآوری و تحلیل مطالب مختلفی مانند تاریخ عمومی و جغرافیای منطقه، شناسایی عالمان، آثار علمی و آرای تأثیرگذار ایشان است. برای تولید یک الگوی حدیثپژوهی مناسب با شرایط حال و آینده، آشنایی با ویژگی حوزهها و مکاتب حدیثی گذشته، ضروری خواهد بود. با جمعآوری اطّلاعات پراکنده از منابع موجود، میتوان حوزۀ حدیثی «هویزه» را بهعنوان یکی از مراکز حدیثی شیعی در دوران متأخّر معرّفی کرد. نقطۀ رشد و پویایی این جریان حدیثی در دوران حکومت سادات مشعشعی (845-1176ق) بوده است. در این نوشتار، منابع و سرنخهای عمومی و اختصاصی برای این منظور ارائه شده تا پژوهشگران را در شناسایی حرکت علمی و حدیثی در هویزه یاری نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - گونهشناسی نگارشهای حدیثی دوران مشعشعیان در منطقه هویزه
محمد جواد حسنیفعالیتهای حدیثی در طول تاریخ، متأثر از شرایط حاکم بر مناطق مختلف بوده است. شرایطی مانند فرهنگ غالب هر منطقه، حکومت، زبان و میراث گذشتگان، فعالیتهای متنوع حدیثی را در پی داشته است. در دوران متأخر، منطقه هویزه، شاهد یک حرکت علمی و حدیثی در گستره حکومت مشعشعیان (845-117 چکیده کاملفعالیتهای حدیثی در طول تاریخ، متأثر از شرایط حاکم بر مناطق مختلف بوده است. شرایطی مانند فرهنگ غالب هر منطقه، حکومت، زبان و میراث گذشتگان، فعالیتهای متنوع حدیثی را در پی داشته است. در دوران متأخر، منطقه هویزه، شاهد یک حرکت علمی و حدیثی در گستره حکومت مشعشعیان (845-1176ق) بود. در راستای کشف حوزههای حدیثی شیعی، شناسایی و معرفی آثار و نوع فعالیتهای حدیثی صورت گرفته در هویزه ضروری است. هدف این نوشتار، شناسایی و گونهشناسی نگارشهای حدیثی این دوره، مانند حدیثنگاری، حاشیهنویسی، اجازات حدیثی و استنساخ کتابهای حدیثی است. در این مسیر، آثار حدیثی عالمان این منطقه، برای اولین بار با دستهبندی منظم، معرفی شده تا مقدمهای برای تحقیق و تحلیل بیشتر باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - شناخت محدّثان هویزه و تلاشهای علمی و حدیثی آنان
محمد جواد حسنیرشد و گسترش حدیثپژوهی در یک منطقه، برآیند عوامل مختلف مادّی و معنوی است. یکی از این عوامل را میتوان حضور عالمان و محدّثان در یک جغرافیای علمی دانست. تاریخ حدیث شیعه در قرنهای نهم تا دوازدهم هجری و همزمان با حکومت سادات مشعشعی (845-1176ق) بر جنوب ایران به مرکزیت هویز چکیده کاملرشد و گسترش حدیثپژوهی در یک منطقه، برآیند عوامل مختلف مادّی و معنوی است. یکی از این عوامل را میتوان حضور عالمان و محدّثان در یک جغرافیای علمی دانست. تاریخ حدیث شیعه در قرنهای نهم تا دوازدهم هجری و همزمان با حکومت سادات مشعشعی (845-1176ق) بر جنوب ایران به مرکزیت هویزه، شاهد شکلگیری جریان شتابان علمی در این منطقه بوده است. نصگرایی، جریان فکری غالب شیعیان در این دوره محسوب میشد. عالمان هویزی به دلیل مراودات علمی با کانونهای حدیثگرایی مانند اصفهان و شیراز و نیز در ادامه نصگرایی نسبتا شدید پیشینیان خویش، گرایش زیادی به این گونه تفکّر داشتند. در این نوشتار، عالمان صاحب اثر حدیثی و دیگر محدّثان فعّال در این مدرسه حدیثی، برای نخستین بار شناسایی و معرّفی میشوند تا نقش آنان به عنوان یک مؤلّفه تأثیرگذار بر رشد فعالیتهای یک مدرسه حدیثی نمایان شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - نگاهی گذرا به شبهات کرونایی مرتبط با حدیث و چگونگی برخورد کارشناسان
محمد جواد حسنیهمهگیری تند و بیسابقه بیماری کرونا در پهنه جهانی، عرصههای مختلف بهداشتی، علمی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و دینی را تحت تأثیر قرار داد. هجمه به باورها و اعتقادات دینی و مذهبی ادیان مختلف یکی از آثار مهم این رویداد است. در جوامعی که نمادهای مذهبی، جلوه بیشتری دار چکیده کاملهمهگیری تند و بیسابقه بیماری کرونا در پهنه جهانی، عرصههای مختلف بهداشتی، علمی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و دینی را تحت تأثیر قرار داد. هجمه به باورها و اعتقادات دینی و مذهبی ادیان مختلف یکی از آثار مهم این رویداد است. در جوامعی که نمادهای مذهبی، جلوه بیشتری دارد، شبهاتی که از سوی دینگریزان و رسانههای آنان به سطح جامعه متدیّن، پمپاژ میشود، بیشتر است. شیعیان با گستردگی آداب مذهبی و پایبندیهای عقیدتی و عملی خود، به عنوان مهمترین مبارزان علیه شیطان، بیش از دیگران مورد هجمه واقع شدند. در این میان، خداناباوران، برخی از پیروان ادیان و مذاهب دیگر و بهویژه وهابیان در کنار سادهدلانی از شیعه و دینگریزان و حتّی برخی جریانات سیاسی و ضدّ انقلاب، فرصت را برای تاخت و تاز بر اعتقادات مردم مهیّا دیده و هرچه توانستند، کردند. فضای مجازی نیز مانند همیشه، جولانگاه این گروهکها شد. کار به جایی رسید که برخی از مردم متدیّن با خواندن و بازنشر شبهات، بر روان و باورهای خویش چنگ میزدند. هرچند در این بین، برخی پرسشهای خوب علمی نیز مطرح شد و زمینه بازاندیشی، پژوهش و پاسخگویی به دور از جنجال را فراهم ساخت. آنچه در ادامه آوردهایم، برخی از محورهایی است که ذیل آن با سوء استفاده یا برداشت نادرست از آموزههای روایی، در طول این شش - هفت ماه شبهاتی مطرح شده و شاید برخی از باورهای مردم را سست کرده باشد. همچنین نگاهی به رفتار جامعه دینی با این مشکلات، میتواند مروری بر قوّتها و ضعفها باشد و راه آینده را نشان دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - وضعیتشناسی نیازسنجیهای پژوهشی در حوزه دین
محمد جواد حسنینیازسنجی هر دانش به نیازها و اولویتهای موجود و مغفولمانده در هر دانش میپردازد. به عبارت دیگر، نیازسنجی پژوهشی «فرایند شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوّه و تعیین اولویت در بین پروژههای مختلف تحقیقاتی» است. بهطور منطقی، نیازسنجی کاری است که پس از ممیّزی یک دانش صورت میگ چکیده کاملنیازسنجی هر دانش به نیازها و اولویتهای موجود و مغفولمانده در هر دانش میپردازد. به عبارت دیگر، نیازسنجی پژوهشی «فرایند شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوّه و تعیین اولویت در بین پروژههای مختلف تحقیقاتی» است. بهطور منطقی، نیازسنجی کاری است که پس از ممیّزی یک دانش صورت میگیرد. در ممیّزی به کارهای انجامشده در یک دانش پرداخته میشود و با روشنشدن بخشهای کارشده، نقاط خالی و یا ضعیف آن مشخّص میگردد. هر دو پروژه توسّط متخصّصان و صاحبنظران دروندانشی انجام میگیرد و کسانی که در دانش متمرکز نیستند نمیتوانند ممیّزی و نیازسنجی آن علم را به ثمر برسانند؛ لذا هر دانشی به ممیّز و نیازسنج اختصاصی و بومی خود نیاز داد. حوزه علوم اسلامی و انسانی نیز همینگونه است. در این نوشتار، تلاش میکنیم تا نگاهی به این موضوع داشته باشیم پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - نگاهی به وضعیت حدیث در فضای مجازی
محمد جواد حسنیحدیث شیعه در طول تاریخ شاهد فراز و فرودهای بسیاری بوده است. دغدغههای دوره حضور معصومان^، بیشتر، صدور و ضبط احادیث بود و در دوران غیبت، تمرکز فزونتری بر شیوههای نشر و ماندگاری احادیث وجود داشت. تاریخ نشان میدهد که کاربست روایات نیز در علوم مختلف و زندگی مردم دستخوش چکیده کاملحدیث شیعه در طول تاریخ شاهد فراز و فرودهای بسیاری بوده است. دغدغههای دوره حضور معصومان^، بیشتر، صدور و ضبط احادیث بود و در دوران غیبت، تمرکز فزونتری بر شیوههای نشر و ماندگاری احادیث وجود داشت. تاریخ نشان میدهد که کاربست روایات نیز در علوم مختلف و زندگی مردم دستخوش تغییراتی شده است. در عصر کنونی که تکنولوژی بهصورت فراگیر در ابعاد مختلف زندگی بشر رسوخ کرده، بهرهگیری از حدیث نیز عصر تحوّل را تجربه میکند. ارتباط دوسویه حدیث با تکنولوژی، از یک سو بهرههایی را بهدنبال داشته و از سوی دیگر، آسیبهایی را در پی داشته است. امروزه حدیث در فضای مجازی، با اقبال بیشتری مواجه شده و در چگونگی و تنوّع نشر آن تغییراتی را بهوجود آمده است. منظور از فضای مجازی، همه گونهها و زیرشاخههای عرصه دیجیتال مانند اینترنت (موتورهای جستجو)، پیامرسانها، نرمافزارهای ارائه و تحلیل داده، برنامههای کاربردی (اپلیکیشنها) و هوش مصنوعی است. به عبارت دیگر، در بحث پیشِ رو، انواع شیوهها و بسترهای تولید، پردازش و عرضه دیجیتالی را مورد نظر قرار میدهیم. در این نوشتار، تلاش کردهایم تا در کنار بیان قوّتها و بهرهها، آسیبها و چالشهای حضور حدیث در فضای مجازی را نیز بررسی کرده و پیشنهادهایی برای رونق و اتقان آن ارائه کنیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - تحلیل اختلاف الحدیثی روایات مکان اعتکاف در منابع روایی شیعه
محمد جواد حسنیاعتکاف یکی از شاخصترین نمادهای عبودیت و دنیاگریزی در اسلام بهشمار میرود که اهتمام ویژۀ معصومان^ در پاسداشت آن، کمنظیر است. در میان احکام و آداب اعتکاف، مکان آن، اهمیت ویژهای دارد. «مسجد» بهعنوان مکانی مشخص برای انجام این عبادت، تعیین شده اما در اینکه کدام مسجد مور چکیده کاملاعتکاف یکی از شاخصترین نمادهای عبودیت و دنیاگریزی در اسلام بهشمار میرود که اهتمام ویژۀ معصومان^ در پاسداشت آن، کمنظیر است. در میان احکام و آداب اعتکاف، مکان آن، اهمیت ویژهای دارد. «مسجد» بهعنوان مکانی مشخص برای انجام این عبادت، تعیین شده اما در اینکه کدام مسجد مورد نظر شارع است، اختلافنظرهایی وجود دارد. چندگانگی نظرات فقهی، معلول اختلاف در روایات این باب است. برخی روایات بهطور مشخص و انحصاری از مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه، بصره و یا مدائن بهعنوان مکان اعتکاف، نام بردهاند؛ دستۀ دیگر، مسجد جامع هر شهر را بهصورت مستقل و یا در کنار مساجد قبلی معرفی کردهاند؛ تعدادی هم وقوف در مسجد جماعت را با ویژگیهای خاص، برای انجام یک اعتکاف مشروع، شرط دانستهاند. در این نوشتار تلاش شده با روشی نوآورانه، روایات مربوطه را بر اساس محتوا در سه دستۀ پیشگفته، چینش کند و نظرات فقهی هر دسته را مرور نماید و در پایان با هدف رسیدن به مراد واقعی معصوم، اسباب اختلاف این روایات را شناسایی کرده و به تحلیل و بررسی آنها بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - مروری بر کتاب «ارشاد الهارب» یحیی بن هاشم الحسنی الصنعانی
محمد جواد حسنیبزرگی شخصیت و تأثیرگذاری حمایتهای جناب ابوطالب علیه السلام در استقرار و پیشبرد اسلام، قابل تشکیک و انکار نیست؛ امّا در طول تاریخ، فعالیتهایی برای مخدوشکردن چهره ایشان انجام شده است. بحث ایمان حضرت ابوطالب علیه السلام مهمترین موضوعی است که در آن تشکیک کردهاند. این ت چکیده کاملبزرگی شخصیت و تأثیرگذاری حمایتهای جناب ابوطالب علیه السلام در استقرار و پیشبرد اسلام، قابل تشکیک و انکار نیست؛ امّا در طول تاریخ، فعالیتهایی برای مخدوشکردن چهره ایشان انجام شده است. بحث ایمان حضرت ابوطالب علیه السلام مهمترین موضوعی است که در آن تشکیک کردهاند. این تردید مستند به چند روایت ساختگی و چشمپوشی از واقعیتهای تاریخی صورت گرفته است. عالمان فرقههای مختلف اسلامی در مقابل این قضاوت، با استناد به ادلّه عقلی و نقلی، صحّت ایمان ابوطالب را اثبات کردهاند. زیدیان نیز از این قافله جا نمانده و برخی از ایشان مانند شیخ یحیی بن هاشم الحسنی الصنعانی در کتابی با عنوان «ارشاد الهارب» به دفاع از ایمان ایشان پرداخته است. تسلّط عالمان زیدی بر منابع و روایات اهل سنّت از نقاط قوّت نویسنده و کتاب است. نوشتار حاضر محتوای کتاب ارشاد الهارب را با روش گزیدهیابی و در چهار بخش گزارش میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - حضور فعّالانه میراث شیعی در مخاطرات اجتماعی و فرهنگی با تأکید بر روابط مؤمنانه همسایگان
محمد جواد حسنیعالمان، محدّثان و متخصّصان رشتههای مختلف دینی به عنوان میراثداران معارف اسلامی، وظیفه راهبری و یاری جامعه را در چالشهای پیش رو بر عهده دارند. این مسؤولیت با ارجاع معصومان علیهم السلام به ایشان در تعابیری همانند «فَارجِعوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا» اتقان و مشروعیت ی چکیده کاملعالمان، محدّثان و متخصّصان رشتههای مختلف دینی به عنوان میراثداران معارف اسلامی، وظیفه راهبری و یاری جامعه را در چالشهای پیش رو بر عهده دارند. این مسؤولیت با ارجاع معصومان علیهم السلام به ایشان در تعابیری همانند «فَارجِعوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا» اتقان و مشروعیت یافته است. تشکیل حکومت اسلامی این نیاز و مراجعه را رنگ و بوی جدّیتری داده و به ضرورتی عیان و نیازمند ساختار و سازمان، بدل ساخته است. پرونده مقاله
فهرست مقالات محمد جواد حسنی
-
حقوق این وبسایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات رایمگ است.
حق نشر © 1403-1396