فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - حضور فعّالانه میراث شیعی در مخاطرات اجتماعی و فرهنگی با تأکید بر روابط مؤمنانه همسایگان
محمد جواد حسنیعالمان، محدّثان و متخصّصان رشتههای مختلف دینی به عنوان میراثداران معارف اسلامی، وظیفه راهبری و یاری جامعه را در چالشهای پیش رو بر عهده دارند. این مسؤولیت با ارجاع معصومان علیهم السلام به ایشان در تعابیری همانند «فَارجِعوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا» اتقان و مشروعیت ی چکیده کاملعالمان، محدّثان و متخصّصان رشتههای مختلف دینی به عنوان میراثداران معارف اسلامی، وظیفه راهبری و یاری جامعه را در چالشهای پیش رو بر عهده دارند. این مسؤولیت با ارجاع معصومان علیهم السلام به ایشان در تعابیری همانند «فَارجِعوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا» اتقان و مشروعیت یافته است. تشکیل حکومت اسلامی این نیاز و مراجعه را رنگ و بوی جدّیتری داده و به ضرورتی عیان و نیازمند ساختار و سازمان، بدل ساخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - اعتبارسنجی سند زیارت آل یاسین
محمد حسین صالح آبادیزیارت آل یاسین در کتابهای الاحتجاج مرحوم طبرسی و المزار الکبیر ابن المشهدی از منابع سده ششم نقل شده و به ناحیه مقدّسه منسوب است. این زیارت فقط در المزار الکبیر با سند آمده است. در دوران معاصر اشکالاتی به این سند وارد شده است. این نوشتار حاصل پژوهشی است با روش کتابخانه چکیده کاملزیارت آل یاسین در کتابهای الاحتجاج مرحوم طبرسی و المزار الکبیر ابن المشهدی از منابع سده ششم نقل شده و به ناحیه مقدّسه منسوب است. این زیارت فقط در المزار الکبیر با سند آمده است. در دوران معاصر اشکالاتی به این سند وارد شده است. این نوشتار حاصل پژوهشی است با روش کتابخانهای، درباره این سند. بحث از سند، در سه بخش کلّی، ارائه شده است. در بخش نخست، از اعتبار کتاب المزار الکبیر به عنوان تنها کتابی که آن را با سند نقل کرده سخن به میان میآید. به باور نگارنده، تردیدها، درباره انتساب این کتاب به شخصیت موثّق و شناخته شده سده ششم، جناب محمّد بن جعفر المشهدی، درست نیست. در بخش دوم، تأکید شده که بنا بر مبنای رجالی محقّق خویی، توثیقات نویسنده المزار الکبیر درباره معاصرانش یا همان راویان اوّل اَسناد کتاب، معتبر است. در خصوص باقی افراد سند نیز توثیق او میتواند قرینه ای باشد بر اعتبار این راویان. در بخش سوم، افراد سند بررسی شدهاند. از آن جا که سند پس از طبقه پنجم, به سه شاخه و طریق، منشعب شده، میتوان زیارت را دارای سه سند دانست. بدین ترتیب، همگی افراد موجود در این اسناد، بررسی میشوند. افراد موجود در پنج طبقه اوّل یعنی «عربی بن مسافر»، «هبة الله ابن نماء»، «حسین بن احمد مقدادی»، «حسن بن محمّد طوسی»، «شیخ طوسی» و «ابن اشناس» در منابع رجالی متأخّر، دارای تجلیل هستند و شیخ طوسی و فرزندش توثیق دارند. راویان پس از طبقه پنجم در شاخه اوّل، «محمّد بن احمد بن یحیی قمی»، «محمّد بن علی بن زنجویه قمی» و «محمّد بن عبد الله حمیری» هستند که راوی اوّل و سوم توثیق دارند، امّا راوی دوم در منابع رجالی شرح حال ندارد و مجهول است و بدین جهت سند، ضعیف است. روایان شاخه دوم سند، «ابو مفضّل محمّد بن عبد الله الشیبانى» و «محمّد بن عبد الله حمیرى» هستند که ابو مفضّل در منابع رجالی تضعیف شده، امّا محمّد بن عبد الله حمیری، توثیق دارد. پس شاخه دوم هم به دلیل تضعیف ابو مفضّل، ضعیف است. راویان شاخه سوم، «عبد الله بن محمّد دعلجی»، «حمزة بن محمّد بن حسن بن شبیب» و «ابو عبد الله احمد بن ابراهیم» هستند. راوی اوّل توثیق دارد امّا راوی دوم مجهول است. راوی سوم نیز با قرائنی می تواند «احمد بن ابراهیم بن ابی رافع» باشد که توثیق دارد، هرچند این سخن، قطعی نیست. بدین ترتیب، شاخه سوم نیز دست¬کم به خاطر مجهول بودن راوی دوم، ضعیف است. بنابراین، هر سه سند این زیارت، با رویکرد رجالی، ضعیف به شمار میآیند و دلیل ضعف، مجهول بودن برخی از راویان است. با این حال اموری میتواند در جبران ضعف سند، کمک کند که در طول مقاله به آن پرداخته میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحلیل آماری دیدگاههای مذهبشناسانه شیخ طوسی در فرایند مقایسه اندیشهها
هانی زعفرانی جمال الدین حیدری فطرتتعیین مذهب راویان، یکی از مهمترین مؤلّفههای راویشناسی است که دانشمندان رجالی بدان پرداختهاند. شیخ طوسی (م460ق) از اندیشمندان رجالی دوره متقدّم نیز در نگاشتههای رجالی و غیر رجالی خود، به این مهم، پرداخته است. او به هنگام بیان مذهب راویان، گاه، دیدگاههایی مطرح میکن چکیده کاملتعیین مذهب راویان، یکی از مهمترین مؤلّفههای راویشناسی است که دانشمندان رجالی بدان پرداختهاند. شیخ طوسی (م460ق) از اندیشمندان رجالی دوره متقدّم نیز در نگاشتههای رجالی و غیر رجالی خود، به این مهم، پرداخته است. او به هنگام بیان مذهب راویان، گاه، دیدگاههایی مطرح میکند که بحثبرانگیز است. این دیدگاههای بحث برانگیز، گاه متفرّدانه بوده، گاهی دارای معارض است و گاه در میان خود آثار شیخ طوسی، دچار تضاد شده است. این حجم از دیدگاههای بحث برانگیز شیخ طوسی، ما را بر آن میدارد که به منظور بهرهگیری بهتر از دیدگاههای مذهبشناسانه ایشان، آثار او را مورد بررسی و سنجه قرار دهیم. در این پژوهش، نخست با روشکتابخانهای به گردآوری دادههای مذهبشناسانه شیخ طوسی در آثار رجالی و غیر رجالی وی پرداخته شد. سپس تحلیل آماری این دادهها در دستور کار قرار گرفت تا با مقایسۀ دیدگاههای وی با اندیشههای زمان او و دوران معاصر، تصویری روشن از فرایند دیدگاهپردازی شیخ در وادی مذهبشناسی راویان ارائه شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی تطبیقی چاپهای مختلف از کتاب «الامامة و التبصرة من الحیرة» بر پایه مقابله (نمونهخوانی)
عارف صحتکتاب «الامامة و التبصرة من الحیرة» از نگاشتههای منتسب به ابن بابویه (م329ق)، پدر شیخ صدوق است. نسخههای این اثر که در موضوع «غیبت» نگاشته شده، تا زمان علّامه مجلسی در دسترس نبود. علّامه مجلسی نسخهای قدیمی از آن را یافت و شاگرد ایشان، شیخ عبد الله بحرانی صاحب عوالم الع چکیده کاملکتاب «الامامة و التبصرة من الحیرة» از نگاشتههای منتسب به ابن بابویه (م329ق)، پدر شیخ صدوق است. نسخههای این اثر که در موضوع «غیبت» نگاشته شده، تا زمان علّامه مجلسی در دسترس نبود. علّامه مجلسی نسخهای قدیمی از آن را یافت و شاگرد ایشان، شیخ عبد الله بحرانی صاحب عوالم العلوم، از آن، رو نویسی کرد. در حال حاضر، دو نسخه از این کتاب در دسترس است. این کتاب سه بار منتشر شده است. بررسی تطبیقی و مقابله این چاپها با یکدیگر نشان میدهد که هر کدام دارای امتیازها، ویژگیها و اشکالهایی است. در این میان، چاپ «آل البیت» به تصحیح و تحقیق آقای «سید محمّد رضا حسینی» بهتر از دو نشر دیگر است؛ هرچند اشکالات هر سه تحقیق به اندازهای است که این اثر را از تصحیح فنّی جدید بینیاز نمیکند. مقابله این چاپها با یکدیگر به کشف خطاهای ناشران و محقّقان این کتاب کمک کرده و زمینه را برای تصحیح متن و انتشار دوباره اثر فراهم میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی و نقد دیدگاه شیخ انصاری و اخباریان در مسأله حجّیت قطع حاصل از مقدّمات عقلی (2)
احمد براریاننوشتار کنونی، بخش دوم از مقالهای است که به موضوع قطع حاصل از مقدّمات عقلی در کتاب رسائل میپردازد. در شماره اوّل، محلّ اختلاف و تبعات آن در اصول و فقه بررسی شده و در این شماره، به دلایل دو گروه پرداخته میشود. بخش مهمّی از این دلایل، روایی است ولی در کتاب رسائل و نیز چکیده کاملنوشتار کنونی، بخش دوم از مقالهای است که به موضوع قطع حاصل از مقدّمات عقلی در کتاب رسائل میپردازد. در شماره اوّل، محلّ اختلاف و تبعات آن در اصول و فقه بررسی شده و در این شماره، به دلایل دو گروه پرداخته میشود. بخش مهمّی از این دلایل، روایی است ولی در کتاب رسائل و نیز پژوهشهای مرتبط، کمتر مورد توجّه قرارگرفته است. در کتاب رسائل نیز پاسخهای کاملی به استدلالهای اخباریان داده نشده است. ضمن این که امکان ارائه تبیینی بهتر از دلایل اخباریان و تقویت استدلالهای ایشان وجود دارد. پس از بررسی دلایل اخباریان، پاسخهای شیخ انصاری و بررسی استظهاری اخبار، این نتیجه به دست میآید که در مقام کشف احکام، اثبات منبع بودن عقل در عرض قرآن و حدیث با اشکالات مهمّی همچون تعارض با اخبار مواجه است. از این رو لازم است مطالب کتاب رسائل با ارائه پاسخهای مناسبتر و بررسی روایی جامعتر توسط اصولیان تکمیل شود. پرونده مقاله