• فهرست مقالات متن‌پژوهی

      • دسترسی آزاد مقاله

        1 - مقایسه دو چاپ از کتاب «مصباح الشّریعه» با روش مقابله
        حسین خلجی
        روزگاری که نشر علم، متوقّف بر استنساخ بود، نسخه‌برداری از کتاب‌ها، دغدغه ای همیشگی برای عالمان و علم‌آموزان شمرده می‌شد. معمولا دو رونویسی از یک کتاب، با هم برابر نبود؛ چراکه دقّت کاتبان و توانایی آنان متفاوت بود و عوامل دیگری نیز در این تفاوت، نقش داشت. تفاوت متن رونوش چکیده کامل
        روزگاری که نشر علم، متوقّف بر استنساخ بود، نسخه‌برداری از کتاب‌ها، دغدغه ای همیشگی برای عالمان و علم‌آموزان شمرده می‌شد. معمولا دو رونویسی از یک کتاب، با هم برابر نبود؛ چراکه دقّت کاتبان و توانایی آنان متفاوت بود و عوامل دیگری نیز در این تفاوت، نقش داشت. تفاوت متن رونوشت با نسخه اصلی، باعث خوانش اشتباه و در نتیجه، فهم نارَس یا غلط خواهد شد. «مقابله» راهی برای محفوظ‌ماندن متن از اشتباهات و یکسان سازی نسخه با متن است. این مهارت، برای مقایسه دو چاپ از یک کتاب نیز کاربرد دارد و میزان دقّت چاپ و نسخه‌های خطّی آن را نشان می‌دهد. هدف از مقابله‌های حدیثی، تدقیق متن حدیث بر پایه نسخه مطبوع یا خطّی است. کتاب مصباح الشّریعه منسوب به امام صادق× است. این نسبت (فارغ از درستی و نادرستی) به‌همراه محتوای اخلاقی و جذّاب، باعث اقبال عمومی به این اثر شده و ناشران مختلف را به نشر آن ترغیب کرده است. نوشتار حاضر از طریق مقابله دو چاپ مشهور «اعلمی» و «مصطفوی» نشان می‌دهد که چه آسیب هایی در طول روند آماده‌سازی و چاپ، متوجّه یک کتاب شده و کدام نشر، اعتبار بیشتری دارد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        2 - مقایسه کتاب «الأصول الستة عشر» چاپ دارالشبستری با چاپ دارالحدیث بر پایۀ مقابله
        مجید فاطمی راشد
        مجموعه‌ای از منابع کهن حدیثی شیعه با عنوان اصول اولیه در کتاب «الأصول الستة عشر» جمع‌آوری شده است. تاکنون دو چاپ از این کتاب منتشر شده که تفاوت‌های قابل‌توجهی بین آنها وجود دارد. دانستن تفاوت‌ها و پی‌بردن به نقاط قوت و ضعف هر چاپ برای اهل تحقیق اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه چکیده کامل
        مجموعه‌ای از منابع کهن حدیثی شیعه با عنوان اصول اولیه در کتاب «الأصول الستة عشر» جمع‌آوری شده است. تاکنون دو چاپ از این کتاب منتشر شده که تفاوت‌های قابل‌توجهی بین آنها وجود دارد. دانستن تفاوت‌ها و پی‌بردن به نقاط قوت و ضعف هر چاپ برای اهل تحقیق اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه سطح توقعشان در بهره‌برداری از کتاب را سامان داده و حیطه‌های بهره‌دهی هر چاپ را معیّن می‌کند. مقایسه دو نسخه یا چاپ یک کتاب با روش مقابله از دیرباز تاکنون برای محققان به‌عنوان یکی از روش‌های ترجیح و معرفی بهترین نسخه یا چاپ نسبت به سایر نسخه‌ها یا چاپ‌ها مطرح بوده است. این نوشتار با مقایسه دو چاپ کتاب الأصول الستة عشر و بیان نقاط قوت و ضعف هر چاپ، به‌دنبال معرفی بهترین چاپ است. به‌علاوه در ضمن کار، ارزش علمی و عملی فن «مقابله» نیز مشخص می‌شود. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        3 - گونه‌شناسی آسیب‌های یافت‌شده در مقابله با محوریت کتاب‌های الاصول الستّة عشر، مصباح الشریعة، جمال الاسبوع و فلاح السائل
        سید مجید  حاجی زاده حسین خلجی مجید فاطمی راشد حامد متوادی
        گونه‌شناسی آسیب های مقابله، روشی برای دسته‌بندی اشکالات متنی نُسَخ چاپی است. نسخه‌برداری‌های متعدّد و امکانات محدود گذشته در کنار اشتباهات تایپیست و اموری دیگر، موجب بروز نقایصی در متون نُسَخ چاپی شده است. این اشکالات، سردرگمی در خوانش و در نتیجه، فهم ناقص یا نادرست گزا چکیده کامل
        گونه‌شناسی آسیب های مقابله، روشی برای دسته‌بندی اشکالات متنی نُسَخ چاپی است. نسخه‌برداری‌های متعدّد و امکانات محدود گذشته در کنار اشتباهات تایپیست و اموری دیگر، موجب بروز نقایصی در متون نُسَخ چاپی شده است. این اشکالات، سردرگمی در خوانش و در نتیجه، فهم ناقص یا نادرست گزاره های حدیثی را در پی دارد. تفاوت‌های متنی میان نسخه‌ها به‌کمک «مقابله» قابل شناسایی است. این تفاوت ها را با هدف شناخت بهتر، در انواع مختلفی می‌توان دسته‌بندی کرد. گاهی یک کتاب، توسّط ناشران مختلفی به چاپ می‌رسد. معمولا میان چاپ‌های مختلف، «مقابله»ای انجام نمی‌شود تا چاپ برتر شناسایی گردد و ناشر ضعیف‌تر به فکر اصلاح کار خود در چاپ‌ها و کتاب‌های بعدی برآید. معرّفی گونه‌های مختلف از اختلافات متنی در نسخه‌های چاپی، افزون بر شناسایی چاپ‌های برتر، به توسعه این نوع از پژوهش‌های متنی کمک کرده و مسیر را برای نظارت پژوهشگران بر فعّالیت ناشران کتب حدیثی هموار می‌سازد. در این نگاشته، سعی شده گونه هایی از اختلافات متنی که از مقابله چهار عنوان کتاب حدیثی به‌دست آمده، معرّفی شود. پرونده مقاله