معرفي نشريه
تخصصی
به نام خدا
مصاحبه اختصاصی خبرگزاری ایکنا با مدیر مسوول نشریه
به گزارش ایکنا؛ این مجله با هدف جبران خلاهای موجود علمی در زمینه قرآن و حدیث و ایجاد بستری برای محققان جوان حوزه وارد عرصه نشر شده است به همین دلیل این مجله شرط داشتن عنوان «دکتر» برای نشر مقاله را ندارد و تاکید بیشتر بر محتوای علمی دارد.
سرویس حوزههای علمیه ایکنا گفتوگویی دوستانه و صمیمانه را با حجتالاسلام والمسلمین محمد مهدی احسانیفر، مدیر مسئول مجله دانشها و آموزههای قرآن و حدیث انجام داده است تا خوانندگان محترم با چند و چون، اهداف، چرایی و چگونگی انتشار این مجله آشنایی بیشتری پیدا کنند.
ایکنا: با توجّه به اینکه مجلّات قرآنی و حدیثی متعدّدی وجود دارد، چرا اندیشه تأسیس یک مجلّه قرآنی و حدیثی دیگر را دنبال کردید؟
اندیشه راهاندازی یک مجلّه قرآنی و حدیثی را باید در فعالیتهای علمی دستاندرکاران مجلّه در دهه گذشته جستوجو کرد. ما با نگاشتههای بسیاری در حوزه قرآن و حدیث مواجه شدیم و نگاشتههای فراوانی هم زیر نظر برخی از دستاندرکاران مجلّه مانند سردبیر محترم، تولید شد؛ ولی همواره عرضه آنها به مخاطب با صفی طولانی مواجه میشد. این مسئله نشان میداد که مجلّات کنونی برای عرضه نگاشتههای قرآنی و حدیثی کافی نیستند.
از سوی دیگر، بسیاری از نگاشتهها، فضایی مشترک بین قرآن و حدیث را تصویر میکردند. گاهی مجلّات قرآنی، این قبیل از نگاشتهها را به مجلّات حدیثی حواله میدادند و گاهی برعکس؛ از این رو کمبود مجلّات قرآنی - حدیثی که نگاشتههای مرتبط با ثقلین را در کنار هم بیاورد، احساس میشد.
زمینه سوم، محدودیت قالبهای نشر بود، زیرا بسیاری از پژوهشگران، اساتید و اندیشمندان، یافتههایی ارزشمند در حوزه قرآن و حدیث داشتند، ولی فرصت کافی برای تبدیل آن به مقاله علمی - پژوهشی یا علمی - ترویجی را نمییافتند و بیشتر مجلّات حاضر نبودند، قالبهای دیگر نگاشته را بپذیرند. از این رو حجم بسیاری از دانشهای قرآنی و حدیثی در گوشه کتابخانههای شخصی خاک میخورد و با اینکه مشتری حقیقی داشت، ولی زمینه عرضه نمییافت از این رو کمبود مجلّاتی که حاضر شوند، از دو قالب مقاله علمی - پژوهشی و علمی - ترویجی عبور کرده و ملاک اصلی خود را علمی بودن نگاشتهها قرار دهد، احساس میشد.
شرط دکتری را برای پذیرش مقاله برداشتیم
پنجمین زمینه، اصرار بسیاری از مجلّات، بر نشر مقالات افرادی با پیشوند «دکتر» بود. حتّی بسیاری از مجلّات علمی - ترویجی هم به صورت الزامی یا ترجیحی، اصرار بر چاپ مقالات فارغالتحصیلان دکتری یا مقالات مشترک با دارندگان مدرک دکتری داشتند از این رو کمبود مجلّاتی که به علمی بودن نگاشته بیش از عنوان نویسنده، اهمیت دهند، احساس میشد.
این پنج انگیزه، سالیانی همراهمان بود تا اینکه فرصتی ایجاد شد و آن را در قالب مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث، پیگیری کردیم.
ایکنا: سیر دریافت مجوّز، چگونه بود؟ آیا مشکلی در مسیر وجود نداشت؟
اوّل بهمن ماه ۱۳۹۶ درخواست مجوّز مجلّه را از طریق سامانه جامع رسانههای کشور ارائه کردیم و ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ مجوّز صادر شد. هرچند صدور مجوّز طول کشید، ولی به صورت روان انجام شد که جا دارد از معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد به ویژه هیئت محترم نظارت بر مطبوعات، تشکر کنیم.
ایکنا: مجله از چه زمانی منتشر میشود و در مورد هیئت تحریریه نیز توضیح دهید؟
امیدواریم که به لطف خدا نخستین شماره مجلّه در تابستان سال جاری (۱۳۹۷) از چاپ خارج شود. الحمدلله گردآوری نگاشتهها از نویسندگان محترم تاحدودی انجام شده و هم اکنون تقریبا به اندازه سه شماره، نگاشته به مجلّه رسیده است.
فعالیت هیئت تحریریه از سال ۹۶
هیئت تحریریه مجلّه هم از بهمن ماه ۱۳۹۶ آغاز به کار کرد و تاکنون به صورت هفتگی جلسه داشتیم. محصول این جلسات، تدوین اساسنامه مجلّه، روشنامه جذب و ارزیابی و پذیرش نگاشتهها، روندنمای پذیرش، شیوهنامه تنظیم نگاشتهها، نماد محتوایی و شعار مجلّه، شیوهنامه ساختار و شناسنامه، طرح جلد و صفحات مجلّه و کاربرگ ارزیابی بوده است. همچنین چند جلسه درباره چگونگی اداره مجلّه از حیث مالی، تبلیغاتی و اداری داشتیم. حدود ۱۰ جلسه هم به بررسی مجلّات قرآنی و حدیثی پرداختهایم. برای این بررسی کاربرگ ویژهای طراحی شده و براساس آن تلاش میکنیم تا قوّتها و ضعفهای مجلّات قرآنی و حدیثی را تحلیل کنیم و از تجربه دیگران بهرهمند شویم.
تحصیلات سطوح عالی حوزه برای دستاندرکاران مجله
همه اعضای هیئت تحریریه و دستاندرکاران اجرایی مجلّه تحصیلات عالی فقهی، اصولی، قرآنی و حدیثی دارند. همه این اعضا، دارای نگاشتههای قرآنی و حدیثی چاپ شده هستند. هر یک از اعضا در یک یا چند شاخه از علوم و معارف قرآن و حدیث فعالیت های تخصّصی موثر انجام دادهاند. مثلا هم اکنون در تحریریه و اجرایی مجله، کارشناس حوزهها و مکاتب حدیثی، کارشناس صحیفه سجادیه، کارشناس نهجالبلاغه، کارشناس اعتبارسنجی حدیث، کارشناس تخریج، کارشناس کلام نقلی، کارشناس تفسیر، کارشناس ادبیات عرب، کارشناس علوم قرآن و برخی شاخههای دیگر را داریم. بیشتر اعضای تحریریه و اجرایی، تجربه تدریس در یک یا چند ماده از علوم و معارف قرآن و حدیث را داشته و تاکنون مشاور مقالات علمی بسیاری بودهاند.
ایکنا: ویژگیهای مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث نسبت به مجلّات دیگر چیست؟
مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث، چند ویژگی محوری دارد. نخست اینکه پیش از آغاز به کار رسمی مجلّه، زیرساختهای نظری آن در جلسات هفتگی دست اندرکاران، مورد بحث قرار گرفته که محصول آن اسناد مختلف مجلّه است؛ یکی از این اسناد، کاربرگ ارزیابی است. هدف این کاربرگ، ارتقای نگاشتههاست است نه ردّ مقالات. ما تا جایی که نویسنده، قصد پیگیری و همکاری و ارتقا داشته باشد، نگاشته او را رد نمیکنیم. اعضای تحریریه و ارزیابان متعهد هستند که به همه نگاشتهها برای ارتقا تا رسیدن به نقطه مطلوب برای چاپ، کمک کنند. حتّی اگر این مسیر به ۱۰ بار رفت و برگشت نگاشته منجر شود؛ بنابراین چیزی به عنوان امتیاز در کاربرگ ندیدهایم؛ بلکه قوّتها و ضعفها را گوشزد میکنیم. قوّتها را پیش از ضعفها قرار دادهایم تا نویسندگان بدانند که ابتدا به قوّتهای نوشته آنها توجّه کردهایم.
انتشار نگاشتهها در ۲۴ قالب
ویژگی دیگر مجله، امکان نشر نگاشته های علمی در ۲۴ قالب است. این قالبها در شماره اول مجلّه چاپ خواهد شد. ۲۴ قالب، فرصت مناسبی را فراهم میکند تا اساتید، پژوهشگران و حتّی دانشجویان و دانشپژوهان بتوانند نگاشتههای علمی خود را در قالب دل خواه، به چاپ برسانند. مثلا یکی از قالبهای چاپ نگاشته، یادداشت آزاد است. این یادداشت، نگاشتهای است با کمتر از ۷۰۰ واژه که بدون داشتن ساختار یک مقاله علمی، به ارائه نکته علمی میپردازد. این نگاشته درصدد است تا یافته نویسنده را در کوتاهترین زمان و به آسانترین شکل، قلمی کرده و به مخاطب برساند. قالب دیگر تقریر است. همه دانشجویان و دانشپژوهان میتوانند مطالب خاصی را که در کلاسهای درس یا نشستهای علمی میشنوند در این قالب درآورده تا به نام مشترک گوینده و نویسنده چاپ شود. در حقیقت با این قالب، مطالب نوی اساتید در کلاسهای درس، فراموش نمیشود بلکه ثبت و منتشر میشود.
و اما سخن پایانی شما؟
مجلّه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث یک هدف اساسی دارد که در قالب حدیثی قدسی از امام صادق (ع) در پشت جلد مجله منعکس شده است. همچنین سه شعار اساسی داریم که آن هم در پشت جلد مجلّه منعکس شده است و تعهد ما پیگیری این سه شعار است و همین جا از همه اندیشمندان، اساتید، پژوهشگران، طلّاب و دانشجویان دعوت میکنیم که نگاشتههای علمی خود را در قالب دل خواه برای مجلّه بفرستند. در صورتی که تعداد نگاشتهها زیاد شود و این روند ادامه دار باشد، از ظرفیت های دیگر برای نشر، استفاده خواهیم کرد تا نویسندگان گرامی، مدّت طولانی در صف انتشار باقی نمانند.
ایکنا: راههای ارتباطی با مجله چگونه است؟
راههای ارتباطی با مجلّه عبارت است از: تارنمای مجلّه به آدرس: http://majaleh-a.ir/ که با جستجوی نام فارسی مجله در موتورهای جستجو به آسانی قابل دسترسی است. همچنین آدرسهای ایمیل Majaleh.d.a@Gmail.com و Majaleh.d.a@Mailfa.com و شماره همراه ۰۹۲۱۴۳۱۲۶۵۱ نیز پاسخگوی نویسندگان و علاقهمندان خواهد بود.
لینک خبر:
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - حضور فعّالانه میراث شیعی در مخاطرات اجتماعی و فرهنگی با تأکید بر روابط مؤمنانه همسایگان
محمد جواد حسنیشماره 23 , دوره 6 , زمستان 1402عالمان، محدّثان و متخصّصان رشتههای مختلف دینی به عنوان میراثداران معارف اسلامی، وظیفه راهبری و یاری جامعه را در چالشهای پیش رو بر عهده دارند. این مسؤولیت با ارجاع معصومان علیهم السلام به ایشان در تعابیری همانند «فَارجِعوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا» اتقان و مشروعیت ی چکیده کاملعالمان، محدّثان و متخصّصان رشتههای مختلف دینی به عنوان میراثداران معارف اسلامی، وظیفه راهبری و یاری جامعه را در چالشهای پیش رو بر عهده دارند. این مسؤولیت با ارجاع معصومان علیهم السلام به ایشان در تعابیری همانند «فَارجِعوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا» اتقان و مشروعیت یافته است. تشکیل حکومت اسلامی این نیاز و مراجعه را رنگ و بوی جدّیتری داده و به ضرورتی عیان و نیازمند ساختار و سازمان، بدل ساخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - اعتبارسنجی سند زیارت آل یاسین
محمد حسین صالح آبادیشماره 23 , دوره 6 , زمستان 1402زیارت آل یاسین در کتابهای الاحتجاج مرحوم طبرسی و المزار الکبیر ابن المشهدی از منابع سده ششم نقل شده و به ناحیه مقدّسه منسوب است. این زیارت فقط در المزار الکبیر با سند آمده است. در دوران معاصر اشکالاتی به این سند وارد شده است. این نوشتار حاصل پژوهشی است با روش کتابخانه چکیده کاملزیارت آل یاسین در کتابهای الاحتجاج مرحوم طبرسی و المزار الکبیر ابن المشهدی از منابع سده ششم نقل شده و به ناحیه مقدّسه منسوب است. این زیارت فقط در المزار الکبیر با سند آمده است. در دوران معاصر اشکالاتی به این سند وارد شده است. این نوشتار حاصل پژوهشی است با روش کتابخانهای، درباره این سند. بحث از سند، در سه بخش کلّی، ارائه شده است. در بخش نخست، از اعتبار کتاب المزار الکبیر به عنوان تنها کتابی که آن را با سند نقل کرده سخن به میان میآید. به باور نگارنده، تردیدها، درباره انتساب این کتاب به شخصیت موثّق و شناخته شده سده ششم، جناب محمّد بن جعفر المشهدی، درست نیست. در بخش دوم، تأکید شده که بنا بر مبنای رجالی محقّق خویی، توثیقات نویسنده المزار الکبیر درباره معاصرانش یا همان راویان اوّل اَسناد کتاب، معتبر است. در خصوص باقی افراد سند نیز توثیق او میتواند قرینه ای باشد بر اعتبار این راویان. در بخش سوم، افراد سند بررسی شدهاند. از آن جا که سند پس از طبقه پنجم, به سه شاخه و طریق، منشعب شده، میتوان زیارت را دارای سه سند دانست. بدین ترتیب، همگی افراد موجود در این اسناد، بررسی میشوند. افراد موجود در پنج طبقه اوّل یعنی «عربی بن مسافر»، «هبة الله ابن نماء»، «حسین بن احمد مقدادی»، «حسن بن محمّد طوسی»، «شیخ طوسی» و «ابن اشناس» در منابع رجالی متأخّر، دارای تجلیل هستند و شیخ طوسی و فرزندش توثیق دارند. راویان پس از طبقه پنجم در شاخه اوّل، «محمّد بن احمد بن یحیی قمی»، «محمّد بن علی بن زنجویه قمی» و «محمّد بن عبد الله حمیری» هستند که راوی اوّل و سوم توثیق دارند، امّا راوی دوم در منابع رجالی شرح حال ندارد و مجهول است و بدین جهت سند، ضعیف است. روایان شاخه دوم سند، «ابو مفضّل محمّد بن عبد الله الشیبانى» و «محمّد بن عبد الله حمیرى» هستند که ابو مفضّل در منابع رجالی تضعیف شده، امّا محمّد بن عبد الله حمیری، توثیق دارد. پس شاخه دوم هم به دلیل تضعیف ابو مفضّل، ضعیف است. راویان شاخه سوم، «عبد الله بن محمّد دعلجی»، «حمزة بن محمّد بن حسن بن شبیب» و «ابو عبد الله احمد بن ابراهیم» هستند. راوی اوّل توثیق دارد امّا راوی دوم مجهول است. راوی سوم نیز با قرائنی می تواند «احمد بن ابراهیم بن ابی رافع» باشد که توثیق دارد، هرچند این سخن، قطعی نیست. بدین ترتیب، شاخه سوم نیز دست¬کم به خاطر مجهول بودن راوی دوم، ضعیف است. بنابراین، هر سه سند این زیارت، با رویکرد رجالی، ضعیف به شمار میآیند و دلیل ضعف، مجهول بودن برخی از راویان است. با این حال اموری میتواند در جبران ضعف سند، کمک کند که در طول مقاله به آن پرداخته میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحلیل آماری دیدگاههای مذهبشناسانه شیخ طوسی در فرایند مقایسه اندیشهها
هانی زعفرانی جمال الدین حیدری فطرتشماره 23 , دوره 6 , زمستان 1402تعیین مذهب راویان، یکی از مهمترین مؤلّفههای راویشناسی است که دانشمندان رجالی بدان پرداختهاند. شیخ طوسی (م460ق) از اندیشمندان رجالی دوره متقدّم نیز در نگاشتههای رجالی و غیر رجالی خود، به این مهم، پرداخته است. او به هنگام بیان مذهب راویان، گاه، دیدگاههایی مطرح میکن چکیده کاملتعیین مذهب راویان، یکی از مهمترین مؤلّفههای راویشناسی است که دانشمندان رجالی بدان پرداختهاند. شیخ طوسی (م460ق) از اندیشمندان رجالی دوره متقدّم نیز در نگاشتههای رجالی و غیر رجالی خود، به این مهم، پرداخته است. او به هنگام بیان مذهب راویان، گاه، دیدگاههایی مطرح میکند که بحثبرانگیز است. این دیدگاههای بحث برانگیز، گاه متفرّدانه بوده، گاهی دارای معارض است و گاه در میان خود آثار شیخ طوسی، دچار تضاد شده است. این حجم از دیدگاههای بحث برانگیز شیخ طوسی، ما را بر آن میدارد که به منظور بهرهگیری بهتر از دیدگاههای مذهبشناسانه ایشان، آثار او را مورد بررسی و سنجه قرار دهیم. در این پژوهش، نخست با روشکتابخانهای به گردآوری دادههای مذهبشناسانه شیخ طوسی در آثار رجالی و غیر رجالی وی پرداخته شد. سپس تحلیل آماری این دادهها در دستور کار قرار گرفت تا با مقایسۀ دیدگاههای وی با اندیشههای زمان او و دوران معاصر، تصویری روشن از فرایند دیدگاهپردازی شیخ در وادی مذهبشناسی راویان ارائه شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی تطبیقی چاپهای مختلف از کتاب «الامامة و التبصرة من الحیرة» بر پایه مقابله (نمونهخوانی)
عارف صحتشماره 23 , دوره 6 , زمستان 1402کتاب «الامامة و التبصرة من الحیرة» از نگاشتههای منتسب به ابن بابویه (م329ق)، پدر شیخ صدوق است. نسخههای این اثر که در موضوع «غیبت» نگاشته شده، تا زمان علّامه مجلسی در دسترس نبود. علّامه مجلسی نسخهای قدیمی از آن را یافت و شاگرد ایشان، شیخ عبد الله بحرانی صاحب عوالم الع چکیده کاملکتاب «الامامة و التبصرة من الحیرة» از نگاشتههای منتسب به ابن بابویه (م329ق)، پدر شیخ صدوق است. نسخههای این اثر که در موضوع «غیبت» نگاشته شده، تا زمان علّامه مجلسی در دسترس نبود. علّامه مجلسی نسخهای قدیمی از آن را یافت و شاگرد ایشان، شیخ عبد الله بحرانی صاحب عوالم العلوم، از آن، رو نویسی کرد. در حال حاضر، دو نسخه از این کتاب در دسترس است. این کتاب سه بار منتشر شده است. بررسی تطبیقی و مقابله این چاپها با یکدیگر نشان میدهد که هر کدام دارای امتیازها، ویژگیها و اشکالهایی است. در این میان، چاپ «آل البیت» به تصحیح و تحقیق آقای «سید محمّد رضا حسینی» بهتر از دو نشر دیگر است؛ هرچند اشکالات هر سه تحقیق به اندازهای است که این اثر را از تصحیح فنّی جدید بینیاز نمیکند. مقابله این چاپها با یکدیگر به کشف خطاهای ناشران و محقّقان این کتاب کمک کرده و زمینه را برای تصحیح متن و انتشار دوباره اثر فراهم میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی و نقد دیدگاه شیخ انصاری و اخباریان در مسأله حجّیت قطع حاصل از مقدّمات عقلی (2)
احمد براریانشماره 23 , دوره 6 , زمستان 1402نوشتار کنونی، بخش دوم از مقالهای است که به موضوع قطع حاصل از مقدّمات عقلی در کتاب رسائل میپردازد. در شماره اوّل، محلّ اختلاف و تبعات آن در اصول و فقه بررسی شده و در این شماره، به دلایل دو گروه پرداخته میشود. بخش مهمّی از این دلایل، روایی است ولی در کتاب رسائل و نیز چکیده کاملنوشتار کنونی، بخش دوم از مقالهای است که به موضوع قطع حاصل از مقدّمات عقلی در کتاب رسائل میپردازد. در شماره اوّل، محلّ اختلاف و تبعات آن در اصول و فقه بررسی شده و در این شماره، به دلایل دو گروه پرداخته میشود. بخش مهمّی از این دلایل، روایی است ولی در کتاب رسائل و نیز پژوهشهای مرتبط، کمتر مورد توجّه قرارگرفته است. در کتاب رسائل نیز پاسخهای کاملی به استدلالهای اخباریان داده نشده است. ضمن این که امکان ارائه تبیینی بهتر از دلایل اخباریان و تقویت استدلالهای ایشان وجود دارد. پس از بررسی دلایل اخباریان، پاسخهای شیخ انصاری و بررسی استظهاری اخبار، این نتیجه به دست میآید که در مقام کشف احکام، اثبات منبع بودن عقل در عرض قرآن و حدیث با اشکالات مهمّی همچون تعارض با اخبار مواجه است. از این رو لازم است مطالب کتاب رسائل با ارائه پاسخهای مناسبتر و بررسی روایی جامعتر توسط اصولیان تکمیل شود. پرونده مقاله
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - معرّفی فهرستی مجلّه های مرتبط با قرآن و حدیث
سیدمجید نبویشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397یکی از ضرورت های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و چکیده کاملیکی از ضرورت های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و آسان سازی نشر نگاشته های آنهاست. با توجّه به این که تاکنون فهرست جامعی از مجلّه های مرتبط با قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی ارائه نشده، نگاشتۀ حاضر درصدد ارائۀ این فهرست بر آمده و مجلّات را بر اساس رتبۀ علمی - پژوهشی، علمی - ترویجی و علمی - تخصّصی دسته بندی می کند. با بررسی های به عمل آمده، 189 مجلّه یافت شد که 102 مجلّه، علمی – پژوهشی، 33 مجلّه، علمی - ترویجی و 54 مجلّه، علمی - تخصّصی است. در معرّفی هر کدام از مجلّه ها که گسترۀ حوزوی و دانشگاهی را شامل می شود، صاحب امتیاز، آدرس وب سایت (اگر داشته باشند)، مدیر مسؤول و شماره تلفن مجلّه بیان می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ارزشسنجی سند و متن دعای هفت هیکل
رضا عطایی رسول عطاییشماره 2 , دوره 1 , پاییز 1397دعای هفت هیکل یکی از متونی است که در سالیان اخیر میان مردم معروف شده است. این دعا متشکّل از فقرات هفتگانه بوده که به هر فقره، عنوان «هیکل» اطلاق می شود. این متن با عنوان «هفت هیکل» در کتاب «گنجهای معنوی» آمده است. مرحوم کفعمی نیز در کتاب «جُنَّةُ الاَمانِ الواقيَة» معر چکیده کاملدعای هفت هیکل یکی از متونی است که در سالیان اخیر میان مردم معروف شده است. این دعا متشکّل از فقرات هفتگانه بوده که به هر فقره، عنوان «هیکل» اطلاق می شود. این متن با عنوان «هفت هیکل» در کتاب «گنجهای معنوی» آمده است. مرحوم کفعمی نیز در کتاب «جُنَّةُ الاَمانِ الواقيَة» معروف به «المصباح»، هفت دعا را با عنوان «الهیاکل» ذکر می کند که با متن مذکور در کتاب «گنجهای معنوی» تفاوت زیادی دارد. وجود پرسش هایی دربارۀ اعتبار و انتساب این دعاها و ذکر خواصّ متعدّد برای آن در کنار رویآوری مردم به آن، ارزشگذاری این متون را ضروری می سازد. نگاشتۀ حاضر به اعتبارسنجی این دعا پرداخته و برای نخستین بار با منبع شناسی، بررسی متون مشابه و تخریج آن از منابع شیعه، آن را ارزیابی کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی تاریخ و متن دعای «عدیله»
رسول عطاییشماره 4 , دوره 1 , بهار 1398دعای عدیله یکی از دعاهای نسبتا معروف است. برخی، خواندن این دعا را برای حفظ و تثبیت ایمان و در امانماندن از فراموشیِ عقاید در هنگام مرگ، توصیه کردهاند. متن دعای عدیله توسّط شیخ عبّاس قمی در کتاب «مفاتیح الجنان» آمده و در کتاب «مفتاح الجنان» نیز با عنوان «دعاء العدیلة ا چکیده کاملدعای عدیله یکی از دعاهای نسبتا معروف است. برخی، خواندن این دعا را برای حفظ و تثبیت ایمان و در امانماندن از فراموشیِ عقاید در هنگام مرگ، توصیه کردهاند. متن دعای عدیله توسّط شیخ عبّاس قمی در کتاب «مفاتیح الجنان» آمده و در کتاب «مفتاح الجنان» نیز با عنوان «دعاء العدیلة الکبیر» وجود دارد. کاربرد و شهرت این دعا در میان مردم از یک سو و وجودنداشتن تحقیقی مستند در رابطه با سند و متن آن از سوی دیگر، اعتبارسنجی این دعا را ضروری میکند. هدف از این پژوهش، تبیین جایگاه دعای عدیله در منابع روایی شیعه است. نوشته حاضر برای نخستین بار با منبع یابی، سندشناسی، بررسی محتوایی، طرح دیدگاههای گوناگون و ارزیابی این دعا با برخی ملاکهای موجود در پذیرش متون حدیثی، به اعتبارسنجی آن پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - طرحی در سرفصل های دانش دعا
علی انجم شعاعشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1397دعا راه نیایش با خدا و یکی از قالبهای ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف بودن و داشتن موضوعات انبوه، می تواند بهعنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل گیری و گسترش دانش های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گردآوری و سامان دهی موضوعات چکیده کاملدعا راه نیایش با خدا و یکی از قالبهای ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف بودن و داشتن موضوعات انبوه، می تواند بهعنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل گیری و گسترش دانش های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گردآوری و سامان دهی موضوعات آن است. برخی از این موضوعات بهصورت پراکنده در کتاب ها و پژوهشهای حدیثی و دعایی بیان شده؛ ولی تاکنون فهرستی نسبتا جامع از موضوعات دانشی دعا ارائه نشده است. پژوهش حاضر، سعی کرده تا سرفصلهای دانش دعا را ارائه نماید. نشان دادن گسترۀ معارف ادعیه و امکان بهره گیری از سرفصلهای ارائه شده برای نگارش پایان نامه، مقاله و کتاب بخشی از بهره های این پژوهش است. این پژوهش در 14 بخش و بهصورت درختی تنظیم شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - روششناسی «شرح نهج البلاغة لشارح محقّق من اعلام القرن الثّامن» با تأکید بر خطبۀ سوم
مجید توکلشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397کتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح های نهج البلاغه که پیشتر شناخته شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روششناسی این چکیده کاملکتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح های نهج البلاغه که پیشتر شناخته شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روششناسی این شروح، از آنرو اهمّیت دارد که برخی از اینها، با پردازشی دیگر و از چشم اندازی نو به سخنان امام علی علیه السلام نگریسته و میتوانند زیباییهای لفظی و معنایی این گوهرها را بیشتر نمایش دهند. در شرح نهج البلاغه ای که با عنوان «شرح نهج البلاغه لشارح محقّق من اعلام القرن الثّامن» منتشر شده، شارح کوشیده تا در هفت بخش، شرحی ادبی و بلاغی ارائه کند. این مقاله برای نخستین بار در پی معرّفی تفصیلی این کتاب و تحلیل روش شارح و ویژگی های اوست. از خصوصیات بارز این شرح می توان به استفاده از آیات قرآن، عدم تطویل، چینش مناسب و تلاش ادبی چشم-گیر اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - همراهی حکومت ها و عالمان شیعی، زمینه ساز نگارش منابع حدیثی جریان ساز
محمد جواد حسنیشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397تاریخ پُرفراز و فرود حدیث شیعه، شاهد دورههای ویژهای با حرکت پُرشتاب علمی بوده است. شکل گیری این دورهها نیازمند شرایط گوناگونی بود که معمولا همۀ آن در یک زمان گرد هم نمی-آمد. یکی از زمینه های مناسب برای رشد نگاشته های حدیثی دانشمندان، سخت گیرنبودن حکومت ها و یا حتّی د چکیده کاملتاریخ پُرفراز و فرود حدیث شیعه، شاهد دورههای ویژهای با حرکت پُرشتاب علمی بوده است. شکل گیری این دورهها نیازمند شرایط گوناگونی بود که معمولا همۀ آن در یک زمان گرد هم نمی-آمد. یکی از زمینه های مناسب برای رشد نگاشته های حدیثی دانشمندان، سخت گیرنبودن حکومت ها و یا حتّی در شرایطی بهتر، همراهی حکومت ها بوده است. عالمانی که قدر این زمینه ها را دانسته اند، بهترین و بیشترین بهره را برای تدوین و نشر معارف نموده و ثمرۀ تلاشهای آنان امروزه در اختیار جامعۀ علمی است. در ادامه چند نمونه از این دورهها مرور می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - احکام و تاریخ ترجمه قرآن کریم
عبداللطیف الطیباوی علي بدريشماره 8 , دوره 2 , بهار 1399جواز شرعی ترجمه قرآن همواره مورد بحث اهل سنّت بوده است. با توجّه به تاریخ ترجمه این کتاب آسمانی به نظر میرسد، ترجمه تفسیری قرآن بدون اینکه به آن، قرآن اطلاق شود، امری جایز در بین آنهاست. با این حال عالمان در این مسأله اختلافاتی داشتهاند. یکی از ابعاد اختلاف به کتابت چکیده کاملجواز شرعی ترجمه قرآن همواره مورد بحث اهل سنّت بوده است. با توجّه به تاریخ ترجمه این کتاب آسمانی به نظر میرسد، ترجمه تفسیری قرآن بدون اینکه به آن، قرآن اطلاق شود، امری جایز در بین آنهاست. با این حال عالمان در این مسأله اختلافاتی داشتهاند. یکی از ابعاد اختلاف به کتابت متن قرآن و خواندن آن در نماز، توسّط غیر اعراب برمیگردد؛ امری که منجر به فتوای برخی از عالمان الازهر مبنی بر تحریم کتابت قرآن به غیر عربی گردید. از سوی دیگر، اِعراب و بلاغت قرآن، کمتر به غیر عربی ترجمه شد و همین موضوع به اختلاف در جواز ترجمه دامن زد. متن حاضر، ترجمه مقاله «احکام ترجمة القرآن الكریم و تاریخها» اثر دکتر عبد اللّطیف الطّیباوی است که شعبان سال 1399ق یعنی دو سال پیش از فوتش در مجلّه مجمع اللّغة العربیة دمشق به چاپ رسید. نویسنده در سال 1328ق در روستای «طیبه» از توابع «حمص» سوریه به دنیا آمد. او در رشته تاریخ و ادبیات عرب، تحصیل کرد و و دکترای خود را در رشته فلسفه از دانشگاه لندن گرفت. از آثار وی میتوان به کتابهای «محاضرات فی تاریخ العرب و الاسلام»، «التّصوّف الاسلامی العربی»، «المصالح البریطانیة فی فلسطین» و «تاریخ سوریا الحدیث» اشاره كرد. همچنین آن مرحوم افزون بر مقالات بسیاری که در تاریخ، ادبیات عرب و تربیت منتشر کرد، مقالاتی هم در دفاع از قضیه فلسطین داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - همسانی مفهوم پایۀ «حجّت» در لغت با قرآن و دانش¬های اسلامی
سید محمد حسن حکیمشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397مصطلح «حجّت» از پرکاربردترین واژگان دانشی در حوزۀ اندیشۀ اسلامی است. تحلیل مفهوم لغوی این واژه و تبیین گوهر معنایی آن، می تواند دقّت در کاربرد را بالا برده و فهم کارکردهای قرآنی و دانشی را آسان کند. این نگاشته با در نظر گرفتن مجموع گزارش های لغویان و کارکردهای قرآنی و د چکیده کاملمصطلح «حجّت» از پرکاربردترین واژگان دانشی در حوزۀ اندیشۀ اسلامی است. تحلیل مفهوم لغوی این واژه و تبیین گوهر معنایی آن، می تواند دقّت در کاربرد را بالا برده و فهم کارکردهای قرآنی و دانشی را آسان کند. این نگاشته با در نظر گرفتن مجموع گزارش های لغویان و کارکردهای قرآنی و دانشی تهیّه شده و تکمیل روشی کارهای پیشین را ضروری می داند. این رفتار، منجر به نتیجه ای متفاوت با برخی از پژوهش های پشین شده و با برخی دیگر، تنها تفاوت روشی دارد. نگاشتۀ کنونی، ابتدا مفهوم لغوی «حجّت» را بازشناسی کرده و سپس اشتراک و تفاوت کارکرد اصطلاحی آن با مفهوم لغوی را در برخی از دانش های اسلامی، پی جویی می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - مقایسۀ اجمالی منابع اسلامی و زرتشتی(در گفت و گو با سیّد حسن فاطمی موحّد)
سید حسن فاطمی موحدشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397زرتشت از پیامبران الهی است که برای هدایت مردم در گسترۀ ایران باستان مبعوث شد. «اَوستا»، نام کتاب مقدّس زرتشتیان است. کهن ترین بخش باقی مانده از اوستا که مورد اتّفاق همۀ زرتشتیان است، «گات ها» نام دارد. امروزه درستی انتساب برخی از سخنان به این کتاب و پیامبر الهی، افزون ب چکیده کاملزرتشت از پیامبران الهی است که برای هدایت مردم در گسترۀ ایران باستان مبعوث شد. «اَوستا»، نام کتاب مقدّس زرتشتیان است. کهن ترین بخش باقی مانده از اوستا که مورد اتّفاق همۀ زرتشتیان است، «گات ها» نام دارد. امروزه درستی انتساب برخی از سخنان به این کتاب و پیامبر الهی، افزون بر شماری از موبدان و زرتشتیان از دغدغه های سایر پژوهشگران نیز هست. یکی از امور مهم در بررسی هر دینی، پی گرفتن منابع آن است. این نکته باید مورد کنکاش قرار گیرد که دستور العملهای یک پیامبر الهی از چه طریق به پیروان او در عصرهای پسین رسیده است. اگر دستورها از راه مدارک معتبر نرسیده باشد، پیروی از او بی بهره است. نظر به اینکه جناب آقای سید حسن فاطمی (موحّد) در دو حوزۀ دینی اسلام و زرتشتی، پژوهش هایی داشته و نگاشته های متعدّدی منتشر کرده، ایشان را گزینه-ای مناسب یافتیم تا در گفت و گو با وی منابع اسلامی و زرتشتی را به شکلی اجمالی با هم مقایسه کنیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - موضوع شناسی دانش تخریج حدیث
عباس محمودیشماره 3 , دوره 1 , زمستان 1397تخریج از دانش های کاربردی عرصۀ حدیث است. بُعد نظری این دانش، کمتر در شیعه، مورد توجّه قرار گرفته و از این رو شاخه های مختلف آن نیازمند پژوهش و پردازش است. شناسایی موضوعات قابل پژوهش و ارائۀ آن به جامعۀ علمی، جزو نخستین گام های توسعۀ علم تخریج خواهد بود. هدف تحقیق پیش رو چکیده کاملتخریج از دانش های کاربردی عرصۀ حدیث است. بُعد نظری این دانش، کمتر در شیعه، مورد توجّه قرار گرفته و از این رو شاخه های مختلف آن نیازمند پژوهش و پردازش است. شناسایی موضوعات قابل پژوهش و ارائۀ آن به جامعۀ علمی، جزو نخستین گام های توسعۀ علم تخریج خواهد بود. هدف تحقیق پیش رو، کشف، گردآوری، سامان دهی و معرّفی موضوعات و مسائل دانش تخریج به پژوهشگران عرصۀ حدیث است. تاکنون هیچ پژوهش مستقلّی با این موضوع و روش، منتشر نشده است. فایدۀ این نگاشته، در دسترس قرارگرفتن موضوعات دانش تخریج جهت نگارش مقاله، پایان نامه، کتاب و برگزاری نشست علمی است؛ افزون بر آن گسترۀ تخریج را نشان داده و راه را برای پیشرفت «تخریج حدیث» به عنوان یک علم مستقل هموار می کند. در این نوشتار 177 موضوع در نُه محور معرفی می-شود. پرونده مقاله