فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نشر آموزه های دینی در قالب‌های سنّتی و نوین؛ قوّت‌ها و ضعف‌ها
عباس محمودیروایات اسلامی تأکید بسیاری بر نشر علم و تشویق به حفظ و ماندگاری یافته های علمی نموده اند. در حدیثی از رسول خدا| آمده: اَلـمُؤمِنُ اِذا ماتَ وَ تَرَكَ وَرَقَةً واحِدَةً عَلَیها عِلمٌ تَكونُ تِلكَ الوَرَقَةُ یَومَ القیامَةِ سِترًا فیما بَینَهُ وَ بَینَ النّارِ وَ اَعط چکیده کاملروایات اسلامی تأکید بسیاری بر نشر علم و تشویق به حفظ و ماندگاری یافته های علمی نموده اند. در حدیثی از رسول خدا| آمده: اَلـمُؤمِنُ اِذا ماتَ وَ تَرَكَ وَرَقَةً واحِدَةً عَلَیها عِلمٌ تَكونُ تِلكَ الوَرَقَةُ یَومَ القیامَةِ سِترًا فیما بَینَهُ وَ بَینَ النّارِ وَ اَعطاهُ اللهُ تَبارَكَ وَ تَعالىٰ بِكُلِّ حَرفٍ مَكتوبٍ عَلَیها مَدینَةً اَوسَعَ مِنَ الدُّنیا سَبعَ مَرّاتٍ. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - جامعیت حداکثری قرآن بر پایه بهره های روش‌شناختیِ علوم از قرآن و ضرورت وجود الگوهای روش‌شناسانه در دین و قرآن
زهره اخوان مقدمدرباره جامعیت قرآن، دیدگاه‌های مختلفی ابراز شده که هر کدام بر پایه تفسیری خاص از آیات و روایات است. آیه 89 سوره نحل با عبارت «تِبیانًا لِكُلِّ شَیءٍ» و با وجود لفظ «کُلّ»، عمومیت محتوایی را نشان می‌دهد. مخالفان این تعمیم با تکلّف، آیات و روایات ناظر بر جامعیت بیشینه‌ای چکیده کاملدرباره جامعیت قرآن، دیدگاه‌های مختلفی ابراز شده که هر کدام بر پایه تفسیری خاص از آیات و روایات است. آیه 89 سوره نحل با عبارت «تِبیانًا لِكُلِّ شَیءٍ» و با وجود لفظ «کُلّ»، عمومیت محتوایی را نشان می‌دهد. مخالفان این تعمیم با تکلّف، آیات و روایات ناظر بر جامعیت بیشینه‌ای را تأویل برده و تخصیص‌هایی بدون دلیل ذکر می‌کنند. مقاله کنونی می‌خواهد جامعیت حداکثری قرآن را از نگاهی نو و با روشی تحلیلی ثابت کند. این نوشتار با توجّه‌کردن به گزاره‌های اساسیِ علوم، بر آن است تا به این نتیجه برسد که گذشته از جامعیت قرآن نسبت به همه نیازهای دنیایی و آخرتی بشر، این کتاب آسمانی حتّی در ارائه اصول و روش‌های علوم نیز جامعیت دارد؛ چراکه علوم مختلف هم یکی از نیازهای بشر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - اصالت نظریه «نزول سوره‌ای» بررسی موردی سوره حج
جواد سلمان زادهیکی از مسائل مطرح در علوم قرآن، چگونگی نزول سوره‌هاست. نظریه نزول سوره‌ای، یکی از دیدگاه‌های مهم در نزول تدریجی قرآن کریم است. این نظریه، دریچه‌ای نو را در تفسیر قرآن گشوده و زمینه فهم مفاهیم بیشتری را فراهم می‌سازد. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی، مدارک و مستندات نق چکیده کاملیکی از مسائل مطرح در علوم قرآن، چگونگی نزول سوره‌هاست. نظریه نزول سوره‌ای، یکی از دیدگاه‌های مهم در نزول تدریجی قرآن کریم است. این نظریه، دریچه‌ای نو را در تفسیر قرآن گشوده و زمینه فهم مفاهیم بیشتری را فراهم می‌سازد. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی، مدارک و مستندات نقلی، عقلی و علمی این نظریه را گردآوری کرده و آن را تحلیل و ارزیابی می‌کند. این مستندات نشان می‌دهد که نظریه نزول سوره‌ای، دیدگاهی درست است. پس از اثبات اصالت این دیدگاه، کیفیت نزول سوره حج به عنوان سوره‌ای چالشی با حجم متوسّط، بررسی شده و با ردّ برخی نظرات، نزول یک‌باره این سوره اثبات می‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - آشنایی فهرستی با مجلّه‌های الاهیات و مطالعات اسلامی به زبان عربی
سیدمجید نبویبیشتر دانش‌پژوهان و استادان عرصه قرآن و حدیث، توان خواندن مقالات عربی را دارا بوده و برخی از آنها توان نگاشتن به زبان عربی نیز دارند. آشنایی با مجلّات عربی در حوزه معارف اسلامی، زمینه آشنایی بیشتر دانشیان قرآن و حدیث را با فضای رایج مقالات علمی فراهم کرده و مقدّمات نقش چکیده کاملبیشتر دانش‌پژوهان و استادان عرصه قرآن و حدیث، توان خواندن مقالات عربی را دارا بوده و برخی از آنها توان نگاشتن به زبان عربی نیز دارند. آشنایی با مجلّات عربی در حوزه معارف اسلامی، زمینه آشنایی بیشتر دانشیان قرآن و حدیث را با فضای رایج مقالات علمی فراهم کرده و مقدّمات نقش‌آفرینی فرامرزی آنها را تمهید می‌کند. پرسش اصلی این نوشتار آن است که چه مجلّاتی به زبان عربی و با چه مشخّصاتی، در حوزه مطالعات اسلامی منتشر می‌شود؟ این تحقیق توانسته 81 مجلّه عربی را در این عرصه شناسایی کند. برخی از این مجلّه‌ها ویژه مطالعات اسلامی و برخی، همراه با موضوعات دیگر به این موضوع نیز توجّه می‌کنند. مقاله پیش رو، افزون بر یادکرد عنوان مجلّه و راه‌های ارتباطی آن در قالب جداسازی ژورنال‌های هر کشور، مجلّاتی را که رتبه ISC دارند نیز معرّفی کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - احکام و تاریخ ترجمه قرآن کریم
عبداللطیف الطیباوی علي بدريجواز شرعی ترجمه قرآن همواره مورد بحث اهل سنّت بوده است. با توجّه به تاریخ ترجمه این کتاب آسمانی به نظر می‌رسد، ترجمه تفسیری قرآن بدون این‌که به آن، قرآن اطلاق شود، امری جایز در بین آنهاست. با این حال عالمان در این مسأله اختلافاتی داشته‌اند. یکی از ابعاد اختلاف به کتابت چکیده کاملجواز شرعی ترجمه قرآن همواره مورد بحث اهل سنّت بوده است. با توجّه به تاریخ ترجمه این کتاب آسمانی به نظر می‌رسد، ترجمه تفسیری قرآن بدون این‌که به آن، قرآن اطلاق شود، امری جایز در بین آنهاست. با این حال عالمان در این مسأله اختلافاتی داشته‌اند. یکی از ابعاد اختلاف به کتابت متن قرآن و خواندن آن در نماز، توسّط غیر اعراب برمی‌گردد؛ امری که منجر به فتوای برخی از عالمان الازهر مبنی بر تحریم کتابت قرآن به غیر عربی گردید. از سوی دیگر، اِعراب و بلاغت قرآن، کمتر به غیر عربی ترجمه شد و همین موضوع به اختلاف در جواز ترجمه دامن زد. متن حاضر، ترجمه مقاله «احکام ترجمة القرآن الكریم و تاریخها» اثر دکتر عبد اللّطیف الطّیباوی است که شعبان سال 1399ق یعنی دو سال پیش از فوتش در مجلّه مجمع اللّغة العربیة دمشق به چاپ رسید. نویسنده در سال 1328ق در روستای «طیبه» از توابع «حمص» سوریه به دنیا آمد. او در رشته تاریخ و ادبیات عرب، تحصیل کرد و و دکترای خود را در رشته فلسفه از دانشگاه لندن گرفت. از آثار وی می‌توان به کتاب‌های «محاضرات فی تاریخ العرب و الاسلام»، «التّصوّف الاسلامی العربی»، «المصالح البریطانیة فی فلسطین» و «تاریخ سوریا الحدیث» اشاره كرد. همچنین آن مرحوم افزون بر مقالات بسیاری که در تاریخ، ادبیات عرب و تربیت منتشر کرد، مقالاتی هم در دفاع از قضیه فلسطین داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - شناخت محدّثان هویزه و تلاش‌های علمی و حدیثی آنان
محمد جواد حسنیرشد و گسترش حدیث‌پژوهی در یک منطقه، برآیند عوامل مختلف مادّی و معنوی است. یکی از این عوامل را می‌توان حضور عالمان و محدّثان در یک جغرافیای علمی دانست. تاریخ حدیث شیعه در قرن‌های نهم تا دوازدهم هجری و هم‌زمان با حکومت سادات مشعشعی (845-1176ق) بر جنوب ایران به مرکزیت هویز چکیده کاملرشد و گسترش حدیث‌پژوهی در یک منطقه، برآیند عوامل مختلف مادّی و معنوی است. یکی از این عوامل را می‌توان حضور عالمان و محدّثان در یک جغرافیای علمی دانست. تاریخ حدیث شیعه در قرن‌های نهم تا دوازدهم هجری و هم‌زمان با حکومت سادات مشعشعی (845-1176ق) بر جنوب ایران به مرکزیت هویزه، شاهد شکل‌گیری جریان شتابان علمی در این منطقه بوده است. نص‌گرایی، جریان فکری غالب شیعیان در این دوره محسوب می‌شد. عالمان هویزی به دلیل مراودات علمی با کانون‌های حدیث‌گرایی مانند اصفهان و شیراز و نیز در ادامه نص‌گرایی نسبتا شدید پیشینیان خویش، گرایش زیادی به این گونه تفکّر داشتند. در این نوشتار، عالمان صاحب اثر حدیثی و دیگر محدّثان فعّال در این مدرسه حدیثی، برای نخستین بار شناسایی و معرّفی می‌شوند تا نقش آنان به عنوان یک مؤلّفه تأثیرگذار بر رشد فعالیت‌های یک مدرسه حدیثی نمایان شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - نگاهی به فراز «بَدَنُهُ غافِلٌ لِسُکونِ عُروقِهِ» و عواقب کم‌تحرّکی
علی انجم شعاع ابراهیم عبدیموضوع دعای پنجاه و دوم صحیفه سجّادیه، یادکرد برخی از حالات بندگان و خوی ناپسند آنها و درخواست رحمت از خداوند است. امام سجّاد علیه السلام در این دعا کم‌تحرّکی را یکی از ویژگی‌های ناپسند فردی شمرده‌اند. ایشان به درگاه الهی عرضه می‌دارند: فَاَساَلُكَ یا مَولای سُآلَ مَن چکیده کاملموضوع دعای پنجاه و دوم صحیفه سجّادیه، یادکرد برخی از حالات بندگان و خوی ناپسند آنها و درخواست رحمت از خداوند است. امام سجّاد علیه السلام در این دعا کم‌تحرّکی را یکی از ویژگی‌های ناپسند فردی شمرده‌اند. ایشان به درگاه الهی عرضه می‌دارند: فَاَساَلُكَ یا مَولای سُآلَ مَن ... بَدَنُهُ غافِلٌ لِسُكونِ عُروقِهِ. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - برخی از اشکالات نرم‌افزار جامع الاحادیث
حامد فاتح محسن بختیارییکی از عوامل سرعت‌بخشیدن به پژوهش در جامعه امروز، بهره‌گیری از نرم افزارهای رایانه‌ای است. «نرم‌افزارهای علوم اسلامی» از جمله ابزاری است که به پژوهشگران علوم اسلامی در مسیر تحقیق و تولید علم، کمک می‌کند. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، در عرصه تولید چنین نرم‌افز چکیده کاملیکی از عوامل سرعت‌بخشیدن به پژوهش در جامعه امروز، بهره‌گیری از نرم افزارهای رایانه‌ای است. «نرم‌افزارهای علوم اسلامی» از جمله ابزاری است که به پژوهشگران علوم اسلامی در مسیر تحقیق و تولید علم، کمک می‌کند. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، در عرصه تولید چنین نرم‌افزارهایی پیشتاز بوده است. «جامع الاحادیث» که اکنون نسخه «6/3» آن در دست‌رس است، یکی از خدمات پرکاربرد این مرکز بابرکت می‌باشد. امکان مطالعه منابع متعدّد، مقایسه نسخه‌های یک کتاب، جستجوی پیشرفته برای یافت محتوای مورد نظر در موضوعات مختلف، بهره‌گیری از متون تایپ‌شده برای نگاشت مقالات و ... بخشی از کمک‌های این نرم‌افزار به پژوهشگران است. پرونده مقاله