فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نگاهی به وضعیت حدیث در فضای مجازی
محمد جواد حسنیحدیث شیعه در طول تاریخ شاهد فراز و فرودهای بسیاری بوده است. دغدغه‌های دوره حضور معصومان^، بیشتر، صدور و ضبط احادیث بود و در دوران غیبت، تمرکز فزون‌تری بر شیوه‌های نشر و ماندگاری احادیث وجود داشت. تاریخ نشان می‌دهد که کاربست روایات نیز در علوم مختلف و زندگی مردم دست‌خوش چکیده کاملحدیث شیعه در طول تاریخ شاهد فراز و فرودهای بسیاری بوده است. دغدغه‌های دوره حضور معصومان^، بیشتر، صدور و ضبط احادیث بود و در دوران غیبت، تمرکز فزون‌تری بر شیوه‌های نشر و ماندگاری احادیث وجود داشت. تاریخ نشان می‌دهد که کاربست روایات نیز در علوم مختلف و زندگی مردم دست‌خوش تغییراتی شده است. در عصر کنونی که تکنولوژی به‌صورت فراگیر در ابعاد مختلف زندگی بشر رسوخ کرده، بهره‌گیری از حدیث نیز عصر تحوّل را تجربه می‌کند. ارتباط دوسویه حدیث با تکنولوژی، از یک سو بهره‌هایی را به‌دنبال داشته و از سوی دیگر، آسیب‌هایی را در پی داشته است. امروزه حدیث در فضای مجازی، با اقبال بیشتری مواجه شده و در چگونگی و تنوّع نشر آن تغییراتی را به‌وجود آمده است. منظور از فضای مجازی، همه گونه‌ها و زیرشاخه‌های عرصه دیجیتال مانند اینترنت (موتورهای جستجو)، پیام‌رسان‌ها، نرم‌افزارهای ارائه و تحلیل داده، برنامه‌های کاربردی (اپلیکیشن‌ها) و هوش مصنوعی است. به عبارت دیگر، در بحث پیشِ رو، انواع شیوه‌ها و بسترهای تولید، پردازش و عرضه دیجیتالی را مورد نظر قرار می‌دهیم. در این نوشتار، تلاش کرده‌ایم تا در کنار بیان قوّت‌ها و بهره‌ها، آسیب‌ها و چالش‌های حضور حدیث در فضای مجازی را نیز بررسی کرده و پیشنهاد‌هایی برای رونق و اتقان آن ارائه کنیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - مفهوم‌شناسی «کرسی» در لغت و روایات تفسیری عترت علیهم السلام و مقایسه آن با روایات تفسیری اهل سنّت
محمد علی مروجی طبسی سید عبدالهادی میرمهدیواژه «کرسی» یکی از واژگان متشابه قرآنی است که در دو جای قرآن کریم به کار رفته است. این لغت در سوره بقره با ضمیری آمده که به لفظ جلاله بازمی‌گردد. اکنون این پرسش ایجاد می‌شود که از ترکیب یادشده چه معنایی اراده گشته و تفسیر غیر جسمانی آن چیست؟ در منابع تفسیری اهل سنّت دی چکیده کاملواژه «کرسی» یکی از واژگان متشابه قرآنی است که در دو جای قرآن کریم به کار رفته است. این لغت در سوره بقره با ضمیری آمده که به لفظ جلاله بازمی‌گردد. اکنون این پرسش ایجاد می‌شود که از ترکیب یادشده چه معنایی اراده گشته و تفسیر غیر جسمانی آن چیست؟ در منابع تفسیری اهل سنّت دیدگاه‌های گوناگونی مطرح شده که تفسیر مادّیِ ملازم با پنداره «تجسیم» از جمله آنهاست. امّا در احادیث معتبر اهل‌بیت^، نظریه تفسیر دیگری مطرح شده که پرهیز از تشبیه و جسم‌انگاری خداوند، جمع معنای حسّی (جسم وسیع کیهانی) و معنای غیر مادّی (علم) و برخورداری از پشتوانه لغوی و معناشناختی، از ویژگی‌های شاخص آن است. این نوشتار با رویکرد تطبیقی و روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از طرح دیدگاه‌های مفسّران سنّی درباره معنای «کُرسی» در آیه 255 سوره بقره، به مفهوم‌شناسی آن از منظر لغت و احادیث تفسیری معصومان^ می‌پردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی ادبی ـ کلامی نوع خبر مقدّر در جمله «لا اله الّا الله»
احمد جوادی فرجمله «لا اله الّا الله» در قرآن کریم به‌صورت‌های مختلفی به‌کار رفته است. صاحب‌نظران، دیدگاه‌های متفاوتی در ترکیب ادبی این جمله ابراز داشته اند. چیستی خبر مقدّر در این ترکیب، منشأ تعدّد معنای آن در نگاه اندیشمندان شده است. مقاله حاضر پس از گردآوری برخی از نظرات در این زم چکیده کاملجمله «لا اله الّا الله» در قرآن کریم به‌صورت‌های مختلفی به‌کار رفته است. صاحب‌نظران، دیدگاه‌های متفاوتی در ترکیب ادبی این جمله ابراز داشته اند. چیستی خبر مقدّر در این ترکیب، منشأ تعدّد معنای آن در نگاه اندیشمندان شده است. مقاله حاضر پس از گردآوری برخی از نظرات در این زمینه به تبیین قوّت‌ها و ضعف‌های هر یک از آنها پرداخته و سپس دیدگاه مختار را ارائه می‌کند. این نوشتار، بررسی ادبی ـ کلامی کلمه «لا اله الّا الله» را در شش بخش سامان داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - مقایسه دو چاپ از کتاب «مصباح الشّریعه» با روش مقابله
حسین خلجیروزگاری که نشر علم، متوقّف بر استنساخ بود، نسخه‌برداری از کتاب‌ها، دغدغه ای همیشگی برای عالمان و علم‌آموزان شمرده می‌شد. معمولا دو رونویسی از یک کتاب، با هم برابر نبود؛ چراکه دقّت کاتبان و توانایی آنان متفاوت بود و عوامل دیگری نیز در این تفاوت، نقش داشت. تفاوت متن رونوش چکیده کاملروزگاری که نشر علم، متوقّف بر استنساخ بود، نسخه‌برداری از کتاب‌ها، دغدغه ای همیشگی برای عالمان و علم‌آموزان شمرده می‌شد. معمولا دو رونویسی از یک کتاب، با هم برابر نبود؛ چراکه دقّت کاتبان و توانایی آنان متفاوت بود و عوامل دیگری نیز در این تفاوت، نقش داشت. تفاوت متن رونوشت با نسخه اصلی، باعث خوانش اشتباه و در نتیجه، فهم نارَس یا غلط خواهد شد. «مقابله» راهی برای محفوظ‌ماندن متن از اشتباهات و یکسان سازی نسخه با متن است. این مهارت، برای مقایسه دو چاپ از یک کتاب نیز کاربرد دارد و میزان دقّت چاپ و نسخه‌های خطّی آن را نشان می‌دهد. هدف از مقابله‌های حدیثی، تدقیق متن حدیث بر پایه نسخه مطبوع یا خطّی است. کتاب مصباح الشّریعه منسوب به امام صادق× است. این نسبت (فارغ از درستی و نادرستی) به‌همراه محتوای اخلاقی و جذّاب، باعث اقبال عمومی به این اثر شده و ناشران مختلف را به نشر آن ترغیب کرده است. نوشتار حاضر از طریق مقابله دو چاپ مشهور «اعلمی» و «مصطفوی» نشان می‌دهد که چه آسیب هایی در طول روند آماده‌سازی و چاپ، متوجّه یک کتاب شده و کدام نشر، اعتبار بیشتری دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نقد گزارش‌های مربوط به مصداق‌های ادّعایی اهل سنّت برای ایثارگران در آیه «اِطعام»
محمدحسین فیض اخلاقیخداوند متعال در سوره مبارکه انسان، آیه اطعام، کسانی را که با غذای خویش، ایثار کردند، مدح نموده است. روایات شیعه و بسیاری از احادیث اهل سنّت، ایثارگران را اهل‌بیت پیامبر^ می‌داند. با این حال، بعضی از نویسندگان اهل سنّت، مصداق یا مصداق‌های آیه را «مرد حبشی»، «گروهی از صحا چکیده کاملخداوند متعال در سوره مبارکه انسان، آیه اطعام، کسانی را که با غذای خویش، ایثار کردند، مدح نموده است. روایات شیعه و بسیاری از احادیث اهل سنّت، ایثارگران را اهل‌بیت پیامبر^ می‌داند. با این حال، بعضی از نویسندگان اهل سنّت، مصداق یا مصداق‌های آیه را «مرد حبشی»، «گروهی از صحابه»، «مردی از انصار»، «ابودحداح»، «مطعم بن ورقاء»، «ابن عمر» و «یکی از مسلمانان» دانسته‌اند. بسیاری از دانشمندان شیعه به بررسی گزارش‌های مربوط به افراد یادشده پرداخته و آن را از جهات مختلف نقد کرده‌اند. مطابقت‌نداشتن با محتوای آیات سوره انسان و ضعف سندی از جمله روش‌های عالمان شیعه برای نقد این گزارش‌ها بوده است. مستقل‌بودن مقاله کنونی در موضوع مورد بحث و افزودن برخی مباحث سندی، منبعی و محتوایی از نوآوری‌های آن است. این مقاله در هفت گفتار، سند و محتوای همه روایات مورد بحث را به‌صورت مفصّل واکاوی کرده و آن را مردود شمرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - حوزه¬ واژگانی «احساس تنهایی» در قرآن كریم و مقایسه آن با تعابیر روان‌شناختی
لیلا خانی اوشانی علی محمدی آشنانی سیدمجید نبویامروزه بشر با مشکلی «احساس تنهایی» دست به گریبان است. این احساس، دو جنبه دارد؛ یکی شناختی، احساسی و روانی و دیگری، روحی و معنوی. در این تحقیق با مراجعه به متون روان شناسی و آیات قرآن کریم، واژگان مربوط به احساس تنهایی با روش توصیفی ـ تحلیلی، مفهوم‌شناسی شده است. هدف این چکیده کاملامروزه بشر با مشکلی «احساس تنهایی» دست به گریبان است. این احساس، دو جنبه دارد؛ یکی شناختی، احساسی و روانی و دیگری، روحی و معنوی. در این تحقیق با مراجعه به متون روان شناسی و آیات قرآن کریم، واژگان مربوط به احساس تنهایی با روش توصیفی ـ تحلیلی، مفهوم‌شناسی شده است. هدف این جستار، شناخت واژگان قرآنی قابل مطالعه در موضوع یادشده است. با استفاده از داده‌های این نوشتار می‌توان پژوهش در حوزه احساس تنهایی را با تکیه بر قرآن کریم سامان داد. این مقاله ابتدا به شناخت واژگانیِ احساس تنهایی می‌پردازد و سپس حوزه معنایی آن را در روان‌شناسی مورد توجّه قرار می‌دهد. آنگاه حوزه واژگانی این مفهوم در قرآن کریم شناسایی می‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - شناخت کلیدواژه های سیاسی بیانیه گام دوم و تطبیق آن با واژگان معادل قرآنی و حدیثی
عباس محمودیبیانیه گام دوم انقلاب که از سوی مقام معظّم رهبری (حفظه‌الله) صادر شد، یکی از اسناد بالادستی نظام اسلامی است. این سند از یک سو، تاریخ گذشته ایران را ترسیم و از جهتی، موقعیت کنونی انقلاب اسلامی را تبیین می نماید و از سوی دیگر، اهداف و چشم‌انداز حکومت اسلامی و راه کارهای ا چکیده کاملبیانیه گام دوم انقلاب که از سوی مقام معظّم رهبری (حفظه‌الله) صادر شد، یکی از اسناد بالادستی نظام اسلامی است. این سند از یک سو، تاریخ گذشته ایران را ترسیم و از جهتی، موقعیت کنونی انقلاب اسلامی را تبیین می نماید و از سوی دیگر، اهداف و چشم‌انداز حکومت اسلامی و راه کارهای اساسی دستیابی به آن را بیان می‌کند. یکی از محورهای مهم این بیانیه، «سیاست» است که اگر الگوی آن بر اساس معیارهای اسلامی تدوین گردد، موجب پیشرفت نظام و جامعه خواهد شد. برای ترسیم الگوی سیاست بر پایه معیارهای دینی، استخراج کلیدواژه های مرتبط از قرآن و حدیث ضروری است. از آنجا که بیانیه گام دوم بر اساس مبانی اسلامی تهیّه شده، ابتدا با مطالعه چندین‌باره آن، واژه های سیاسی کلیدی شناسایی شد، سپس واژگان معادل قرآنی ـ حدیثی و همچنین ابواب روایی مرتبط با هر کلیدواژه، معرّفی گردید. این مقاله ضمن ارائه کلیدواژه های سیاسی بیانیه و تطبیق آن بر قرآن و حدیث، به شبهه جدایی دین از سیاست نیز پاسخ می دهد زیرا حجم گسترده سرفصل ها و موضوعات سیاسی موجود در آموزه های دینی را به خوبی نمایان می سازد. از این قلم، مقالات دیگری نیز در موضوع کلیدواژه‌های بیانیه گام دوم منتشر شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - گزارشی از پایان‌نامه «مدیریت مواجهه با استکبار بر پایه آموزه‌های قرآن و حدیث»
رمضانعلی رحمتیپایاننامه «مدیریت مواجهه با استکبار بر پایه آموزه‌های قرآن و حدیث» راهکارهای مختلف مقابله با استکبار را بررسی می‌کند. توطئه‌های بسیارِ جناح استکبار، در برابر جبهه حق، ایجاب می‌کند که حق‌داران، به‌صورت همه‌جانبه و با همه امکانات، با آن مقابله کنند. چنین تحقیقاتی، پشتوان چکیده کاملپایاننامه «مدیریت مواجهه با استکبار بر پایه آموزه‌های قرآن و حدیث» راهکارهای مختلف مقابله با استکبار را بررسی می‌کند. توطئه‌های بسیارِ جناح استکبار، در برابر جبهه حق، ایجاب می‌کند که حق‌داران، به‌صورت همه‌جانبه و با همه امکانات، با آن مقابله کنند. چنین تحقیقاتی، پشتوانه‌های نظری لازم برای برای مقابله را فراهم می‌کند. در این پژوهش از دو گونۀ استکبار درونی یا تکبّر و استکبار بیرونی یاد می‌شود. پردازش راهکارهای نوین برای مقابله با استکبار، شناخت مفهوم استکبار و رابطه آن با کبر درونی و پرداختن به ابزارهای جنگ نرم برای مبارزه با استکبار بیرونی از ویژگی‌های این پایان نامه است. مقاله حاضر، پایان‌نامه یادشده را معرّفی می‌کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - نقش ادبیات عرب در خوانش واژگان حدیث با تطبیق بر حدیث «اَبخَلُ النّاسِ بِعَرضِهِ اَسخاهُم بِعِرضِه»
سید محمد حسن مومنیادبیات عرب، گروهی از دانش‌ها با هم‌پوشانی و کارآیی متفاوت برای تفهیم و تفهّم بهتر سخن عربی است. در این میان دانش بلاغت افزون بر ایجاد زیبایی در کلام، القای معنا را آسان کرده و ظرایفی را در سخن ایجاد می‌کند. «بدیع» یکی از شاخه‌های دانش بلاغت است. معمولاً تصوّر می‌شود که چکیده کاملادبیات عرب، گروهی از دانش‌ها با هم‌پوشانی و کارآیی متفاوت برای تفهیم و تفهّم بهتر سخن عربی است. در این میان دانش بلاغت افزون بر ایجاد زیبایی در کلام، القای معنا را آسان کرده و ظرایفی را در سخن ایجاد می‌کند. «بدیع» یکی از شاخه‌های دانش بلاغت است. معمولاً تصوّر می‌شود که بهره بدیع، تنها آراستن سخن است. این نگاشته نشان می‌دهد که تسلّط بر ادبیات و از جمله قواعد بدیع، افزون بر فهمِ آراستگی سخن و لذّت‌بردن از کلام متکلّم، بر خوانش درست سخن و فهم معنا و قیود و گستره آن نیز اثرگذار است. پرونده مقاله