شعور موجودات در قرآن و روایات (4) تکلیف موجودات، چیستی و مراتب آن
محورهای موضوعی : آموزه های قرآن و حدیث
1 -
کلید واژه: تکلیف غریزی, ارادۀ شعورمند, مراتب تکلیف, کلام نقلی, معارف قرآن و حدیث,
چکیده مقاله :
قرآن و حدیث، گونه‌ای از تسلیم یا تکلیف را برای همۀ موجودات از جمله حیوان‌ها، گیاهان و جمادات اثبات می کند. این وظیفه شناسی نشان‌دهندۀ شعورمندی و نیز چیستی شعور موجودات است. گروهی از متکلّمان و مفسّران، عبارات و دستورات تکلیفی آیات قرآن برای غیر انسان را تکوینی و غریزی دانسته و آنها را به دلیل نداشتن عقل، مکلّف نمی دانند. گروهی دیگر نیز معتقدند این اوامر و تکالیف، فراتر از غریزه و تکوین بوده و گونه‌ای از تکلیف و اراده است. اشارات آیات قرآن و بررسی احادیث معصومان نشان می دهد که همۀ موجودات و ذرّات عالم هستی به‌اندازۀ سعۀ وجودی و به‌میزان شعورشان و با توجّه به توان رفتاریشان، دارای گونه‌ای از تکلیف بوده و به وظیفه و مأموریت خود در پهنۀ هستی آگاهی دارند.